Volgens het op 31 augustus in het Nederlands Dagblad aangehaalde onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau zijn Nederlanders bezorgd over misinformatie op sociale media en wil een grote meerderheid dat de overheid ingrijpt. Dat ingrijpen zou gaan via het opstellen van regels over wat je wel en niet kan zeggen of delen op het internet. Volgens mij is dat een ontzettend slecht idee.

Het ingrijpende effect dat misinformatie of fake news heeft op onze samenleving, is een gevolg van de giftige sociale media-platformen waarop die verspreid wordt. Er is namelijk altijd al fake news geweest, maar dat wordt pas echt zorgelijk wanneer die wijd verspreid kan worden. In de middeleeuwen is er vast een schreeuwlelijk geweest die riep dat het gezond was om je eigen poep te eten. Maar geen haan die er naar kraaide, want alleen de mensen op dorpsplein konden hem horen. Inmiddels kan die schreeuwlelijk zijn vreemde boodschap extreem geloofwaardig maken, bijvoorbeeld met hulp van AI. En dat nepnieuws, van die schreeuwlelijk, kan inmiddels viraal zijn. Denk maar eens aan de mensen die een paar jaar geleden chloor gingen drinken om het coronavirus tegen te gaan. Dat was een suggestie van een schreeuwlelijk (Trump), maar die ging vervolgens wel ontzettend viraal op sociale media.

Sociale media willen zo veel mogelijk geld aan ons verdienen. Dat doen ze door ons zo veel mogelijk advertenties te laten zien. En hoe langer je op een platform bent, hoe meer advertenties je kan zien, en dus: hoe meer geld je opbrengt. Daarom willen sociale media ons berichten tonen die ons zo lang mogelijk op hun site laten hangen. En hun algoritmen zijn erachter gekomen dat berichten die ons raken het in dat opzicht goed doen. En nepnieuws is vaak aanstootgevend genoeg om ons op een platform te houden. Daarom pushen sociale media natuurlijk dat soort berichten en gaan ze uiteindelijk dus viraal. Omdat mensen er aanstoot aan nemen, het ophef veroorzaakt en anderen de ophef weer gaan veroordelen.

Volgens mij ligt de oplossing dan ook niet in het door de overheid opleggen wat precies wel en niet toegestaan is op sociale media, zoals de bezorgde Nederlanders voorstellen. Deze (tevens) bezorgde Nederlander vindt dat de overheid moet inzetten op regels die dat walgelijke algoritme van sociale media tegengaan. Het pushen van aanstootgevende content, of dat nu wel of geen mis- of desinformatie is, is namelijk überhaupt niet echt goed voor de mens en ons wereldbeeld.

Gelukkig ben ik niet de enige met dit idee, en zijn vorige week nieuwe Europese regels ingegaan. De allergrootste platformen (denk Instagram, TikTok, Facebook, Twitter) moeten nu een optie aanbieden van een feed zonder dat giftige algoritme. Dat komt meestal neer op een feed die chronologisch is geordend. Maar soms ook dat de populairste filmpjes als eerste worden geplaatst (op TikTok), waardoor we met dezelfde problemen komen te zitten. En op veel sociale media is deze optie bovendien moeilijk te vinden. Het is dus een beginnetje, maar we zijn er nog lang niet. Om al de zorgen van al die bezorgde Nederlanders weg te nemen, moeten de EU en de Nederlandse overheid nog veel meer ingrijpen in het giftige systeem van sociale media. Neem de schreeuwlelijk zijn podium af, maar gooi 'm niet op het schavot.