Wat is er aan de hand?
Platformdominantie heeft invloed op één van de pijlers van de democratie: ons publieke debat. Dat vindt ook plaats op grote online platformen. Dit publieke debat is afhankelijk van de keuzes die platformen maken. Een platform bepaalt namelijk welke berichten versterkt worden. Bijvoorbeeld de berichten van degene die het meeste aan de platformen betaalt. Of extremistische, schokkende berichten, die ervoor zorgen dat we langer en vaker op het platform blijven hangen. Uit gelekte documentenLees hier meer over de gelekte Facebook Files van klokkenluider Frances Haugen. bleek bijvoorbeeld dat Facebook berichten waar met een boze emoji op werd gereageerd, meer versterkte dan berichten waar dat niet op werd gedaan. Welke stemmen er gehoord worden, en welke er juist niet gehoord worden, is afhankelijk van wat het meest gunstig is voor de techbedrijven.
Omdat we als het ware gegijzeld worden door grote platformen, zijn we ook afhankelijk van hun regels als het aankomt op bijvoorbeeld contentmoderatie. Google en Facebook bepalen welke berichten verwijderd worden en zijn je dan niet eens een motivatie verschuldigd. Tegen zo’n beslissing kun je ook niet in beroep. Ook op die manier oefenen ze invloed uit op het publieke debat: ze bepalen welke stemmen ze onwenselijk vinden en verwijderen die.
Ook maken concurrerende diensten geen schijn van kans. Platformen zorgen dat we afhankelijk blijven van hun websites. We kunnen via andere apps niet communiceren met de apps van de grote platformen: WhatsApp-gebruikers kunnen alleen met andere WhatsApp-gebruikers chatten. En we kunnen niet kiezen voor een alternatieve Appstore. Omdat de grote platformen ons gegijzeld houden en zich niet openstellen voor concurrerende diensten, blijven ze zo dominant.
Omdat we vast zitten aan die dominante platformen, zitten we ook vast aan hun verdienmodel. Veel grote platformen kiezen ervoor om ons overal te volgen en stellen op basis van ons gedrag profielen van ons op. En gebruiken die profielen om ons gepersonaliseerde advertenties te tonen. Dat leidt vervolgens weer tot manipulatie, discriminatie en een verstoring van het publieke debat. Maar grote platformen gaan er toch mee door, omdat ze goed verdienen aan dit model.