Het beperkte aantal platforms dat we gebruiken, beperkt ons ook in de manier waarop we als samenleving contact, kennis en cultuur in deze tijd beleven. Er zijn gelukkig ook kunstenaars en programmamakers die besluiten de bestaande platforms links te laten liggen en hun eigen online platform vorm te geven. En met succes. Wij spraken met hen.

In deze tijd is het internet een enorme uitkomst; we kunnen elkaar blijven zien door te videobellen, met elkaar te gamen en zelfs kijken naar concerten, ballet, toneel en lezingen. Toch grijpen we hiervoor nog te vaak naar de platformen van grote techbedrijven, die hun tools ook gebruiken om zo veel mogelijk data van ons te verzamelen. En het beperkte aantal platforms dat we hiervoor gebruiken, zorgt ook voor een beperking van de manier waarop we contact, kennis en cultuur in deze tijd beleven. Maar niet iedereen laat zich daar door beperken.

Samen dansen op afstand

Arjan Scherpenisse, Klasien van de Zandschulp en Mark Meeuwenoord zijn het videobellen na een paar weken behoorlijk zat; steeds weer allemaal voor die saaie schermpjes zitten, in plaats van een beetje beweging. In een chatgroep ontstaat het idee om een bestaand project te vertalen naar het internet: DuodiscoThe Mobile Disco Game. Duodisco draaide voorheen op festivals en is een combinatie van een silent disco en een gezelschapsspel. In de menigte is er één ander persoon die dezelfde muziek hoort als jij en al dansend moet je elkaar zo snel mogelijk vinden.

Duodisco is super toegankelijk. Je hoeft alleen maar een koptelefoon op te doen en je kunt meedoen. Er hoeft geen speciale dansvloer voor te worden gebouwd; de publieke ruimte ís de dansvloer. En dat blijkt online nog niet zo makkelijk. De eerste tests voeren Klasien en Arjan uit in Zoom. Maar in Zoom kun je niets aanpassen; de achtergrond, de grootte en het aantal video's dat maximaal in beeld komt: Zoom bepaalt alles. En de layout riekt naar kantoor. Tot slot blijkt het bedrijf ook nog eens onzorgvuldig om te gaan met de gegevens van haar gebruikers.

Uiteindelijk vinden ze in Jitsi de basis voor hun eigen tool. Jitsi is een open source videobeltooTool nodig om te videobellen? Probeer Jitsi.l. Daardoor kun je de code hergebruiken en aanpassen naar je eigen wensen. Zo zorgen ze ervoor dat de videoschermpjes groter worden, en ontwerpen ze met hulp van designstudio TIN een vrolijke achtergrond en interactieve elementen. Omdat ze Jitsi zelf kunnen hosten en een account niet nodig is, maakt dit hun Distance DiscoOpen je eigen Distance Disco (want zo heet de online versie van Duodisco) een stuk toegankelijker.

Ze lopen wel tegen andere beperkingen aan, zoals de capaciteit van de tool. Daar besluiten ze hun eigen draai aan te geven: als er meer dan 20 mensen mee willen doen met de Distance Disco, wordt er gewoon een nieuwe 'danszaal' geopend. Zo lijkt de ervaring eigenlijk alleen nog maar meer op een echte club. Tijdens de eerste publieke avonden blijkt de Distance Disco in deze tijd een schot in de roos. Met elkaar dansen, een spel spelen, zelfs flirten; het zijn precies de dingen die veel mensen in de tijd van de lockdown heel erg missen. Het blijkt ook een andere ervaring dan de eerdere DuoDisco, omdat mensen nu de kaders van hun scherm gebruiken voor nieuwe dansmoves en objecten in huis kunnen meenemen in hun uitbeeld-dansjes.

Het grote platform-experiment

De beleving van een fysieke bijeenkomst creëren is ook het doel van Lilian Stolk, mede-oprichter van The Hmm. Deze organisatie heeft een maandelijks evenement waar verschillende sprekers iets vertellen over internetcultuur. Laagdrempelige interactie tussen spreker en publiek staat centraal. En omdat The Hmm altijd op een andere plek plaatsvindt, zijn de makers zich zeer bewust van het effect van de omgeving op de avond.

Om het effect van de verschillende online platforms op de bijeenkomst te testen, organiseren de makers de eerste bijeenkomst-in-lockdown op 5 verschillende platforms tegelijkertijd. Elke spreker presenteert op een ander platform en de kijkers verhuizen mee. Zo worden de beperkingen en verschillen van de platforms direct duidelijk. Zoom heeft een zakelijke uitstraling en werkt nogal hiërarchisch. Zo kan de organisatie iedereen op mute zetten, wat een onaangenaam gevoel geeft. Discord, een streaming app die vooral wordt gebruikt door gamers, is veel speelser. Je kunt er gifjes en je eigen emoji gebruiken en de chat wordt daardoor een chaos van vrolijkheid. Maar: de tool is alleen toegankelijk met een account, waardoor een deel van de bezoekers voor dit onderdeel moet afhaken.

Een verrassende uitkomst van de avondJe kunt een verslag van de avond lezen op de website van The Hmm is dat het voor het publiek juist als méér dan een fysieke ervaring voelt, omdat je steeds met z'n allen van platform naar platform gaat. In plaats van passief een stream volgen, moet je bij dit evenement telkens naar het volgende platform, waar je in de chatbox dezelfde namen terug ziet komen als in de vorige. Het zorgt voor een groepsgevoel —in een tijd waar dat precies is waar mensen behoefte aan hebben.

Maar waar de organisatie geen oplossing voor kan vinden is het gebrek aan een The Hmm-vibe die ze aan de platforms kunnen geven. Elk platform heeft haar eigen regels en omgeving en het voelt alsof The Hmm toch vooral op het platform te gast zijn. En het faciliteren van een avond als The Hmm is duidelijk niet het doel van deze platformen: zoveel mogelijk data verzamelen vaak duidelijk wel. De platformen zijn sfeerloos en willen je vooral ook andere content aanbieden, zodat je er zo lang mogelijk blijft hangen. De organisatie van The Hmm vindt het belangrijk om daar kritisch op te zijn. Zo verwerken ze zelf zo min mogelijk persoonsgegevens en nodigen ze vaak sprekers uit die een kritische blik op deze industrie werpen. Daarom voelt het toch logisch om van de platformen af te stappen, en voor de volgende lockdownversie van The Hmm hun eigen streamingsite te maken.

Dat is helaas nog niet zo makkelijk. Zoals ook Klasien en Arjan ondervinden, is het best ingewikkeld om een heel videoplatform zelf te bouwen. Daarom slaan ze de handen ineen met Hackers & Designers, die via videostreamplatform Mux"Own your platform. Streaming video that adapts to your workflow and not the other way around." zegt Mux op haar website iets heel nieuws bouwen. In eerste instantie wordt het platform door Hackers & DesignersHackers & Designers is een organisatie die programmeurs en designers bij elkaar brengt, vaak vanuit hacktivist idealen gehost, maar de laatste editie zal op de website van The Hmm zelf plaatsvinden.

Wil jij de volgende The Hmm bijwonen?