Woensdag 8 december organiseerde de Tweede Kamer commissie Digitale Zaken een rondetafelgesprek over digitalisering. Wij gaven tijdens het rondetafelgesprek een toelichting op onze visie hierop. Dit is de tekst die we daar uitspraken.

Namens Bits of Freedom bedankt voor uw uitnodiging om vandaag te mogen spreken over de toekomstige ontwikkelingen die wij zien op het gebied van digitale zaken.

Zoals uw commissie vast ook al heeft gemerkt, is dat "digitale zaken" een breed terrein waarop heel veel speelt. Toen de zogenaamde digitale burgerrechtenorganisaties in de jaren 90 begonnen op te duiken, stond bij veel van hen de bescherming en bevordering van twee grondrechten centraal, namelijk ccommunicatievrijheid en privacy. Zo ook bij Bits of Freedom en deze rechten hebben nog steeds onze voornaamste focus. Niet alleen omdat we zien dat deze rechten onder druk staan, maar ook omdat de bevordering van deze essentiele grondrechten en de ontwikkeling van een open en vrij internet onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. We hebben niets aan een internet dat haaks staat op de normen en waarden die ten grondslag liggen aan onze democratische rechtsstaat.

In de position paperOnze position paper kun je als PDF downloaden. die we voor deze middag hebben aangeleverd staan we stil bij vier ontwikkelingen, namelijk platformregulering en het publieke debat, de toekomst van AI, toezicht en encryptie. Voor nu wil ik het graag bij de laatste twee punten houden.

Stimuleer encryptie

Om bij dat laatste, encryptie, te beginnen. Nederland heeft een unieke digitale infrastructuur. Een van de grootste internetknooppunten ter wereld ligt in ons land en bijna alles in ons leven heeft een online component. Het vertrouwen dat hiervoor nodig is kan alleen gewaarborgd worden met een goede beveiliging. Encryptie is daarbij essentieel. Omdat encryptie aan de basis ligt van een betrouwbare en vertrouwelijke digitale infrastructuur, adviseert Bits of Freedom u om de onvoorwaardelijke stimulering van de ontwikkeling, de beschikbaarheid en de toepassing van encryptie, hoog op de agenda te zetten en zo mogelijk op te laten nemen in het regeerakkoord.

Koester de tegenspraak

Toezichthouders dragen bij aan een verantwoorde inzet van beleidsinstrumenten en kunnen, waar nodig, falend beleid en schadelijke praktijken een halt toe roepen. Toezicht heeft daarmee een hele belangrijke functie in het borgen van publieke belangen en in het scheppen en vergroten van vertrouwen in de rechtsstaat. Daartoe moeten toezichthouders wel in staat worden gesteld.

Dat gebeurt vooraf door toezichthouders te voorzien van voldoende middelen en bevoegdheden, en achteraf door opvolging te geven aan hun adviezen. Helaas moeten we constateren dat in het digitale domein het toezicht ontoereikend is.

Zo dreigt het toezicht op de inlichtingendiensten te worden verzwakt, en ontbreekt onafhankelijk toezicht op de politie in het geheel. De Autoriteit Persoonsgegevens heeft niet genoeg middelen om haar werk te kunnen doen, en zelfs wanneer zij dat doet, wordt er onvoldoende naar haar geluisterd. Help de Autoriteit Persoonsgegevens door haar budget te verhogen. Maar help haar ook door haar adviezen serieus te nemen.

Tot slot: het toezicht is niet de enige vorm van tegenspraak die gekoesterd dient te worden. Ook het maatschappelijk middenveld dient een grotere rol te krijgen in digitaliseringsvraagstukken. We hopen dat deze middag het begin is van het meer evenredig betrekken van maatschappelijke organisaties bij de ontwikkeling van wet- en regelgeving.

Lees en luister verder

Het maatschappelijk middenveld werd tijdens het rondetafelgesprek, naast Bits of Freedom, vertegenwoordigd door Amnesty Nederland, Open State Foundation en Waag. Hun bijdragen vind je hieronder.