De bestuurders van grote techbedrijven spreken de laatste tijd grote woorden over hun privacyplannen. Gaan de platforms echt hun leven beteren? Of zijn het slimme communicatietrucs om overheidsingrijpen te voorkomen?

Dit bericht verscheen op 18 juni 2019 als column op rtlz.nl

Wat hebben sigarettenfilters, light-producten en de privacymaatregelen van Google en Facebook met elkaar gemeen?

Ze zijn allemaal onderdeel van een marketingsstrategie, om zorgen die mensen hebben om te zetten in winst. Het zijn schijnalternatieven voor het écht oplossen van een probleem. In plaats van ermee te stoppen, kunnen consumenten kiezen voor een gefilterde, light of privacyvriendelijke versie. En met een beetje mazzel onderscheidt de producent zich er ook nog eens mee van de concurrent.

Maar is het niet juist een goede ontwikkeling dat bedrijven bewust gezondere producten ontwikkelen en promoten?

Alleen als hun producten ook écht gezonder worden, en de aanpassing dus verder gaat dan een nieuwe slogan. Helaas is dat vaak niet het geval. Filters in sigaretten blijken eigenlijk te zorgen voor een grotere neiging naar sigarettenMeer informatie op de website van het Trimbos Instituut  en stimuleren daarvoor de verkoop. 'Diet' en 'light' frisdranken bevatten misschien minder suiker, maar dragen door niet-natuurlijke zoetstoffen bij aan hart- en vaatziekten.Aldus het American College of Cardiology

Het zal dus niemand verbazen dat ook de woorden van Google en Facebook over hun stappen om de platforms privacyvriendelijker te maken groter zijn dan de uitwerking. Nadat 2018 in het teken stond van het ene privacyschandaal na het andere, kiezen ze dit jaar voor een pro-actieve koers.

'Werden we maar gereguleerd'

“Privacy is een van de belangrijkste onderwerpen van onze tijd,” schreef chief executive van Google Sundar Pichai begin mei in een opiniestuk in The New York Times'Google’s Sundar Pichai: Privacy Should Not Be a Luxury Good'. Hij legde uit dat ze daarom bij Google een simpelere pagina hebben gemaakt waar je je privacy-voorkeuren kunt aanpassen. En dat het belangrijk is dat, na de invoering van de GDPR in Europa, ook in de VS maatregelen worden genomen.

“Wetgeving zal ons helpen om privacybescherming beschikbaar te maken voor mensen wereldwijd. Maar wij gaan er niet op wachten. Wij hebben de verantwoordelijkheid om te leiden. En dat doen we op dezelfde manier als altijd, door producten te maken die privacy voor iedereen een realiteit maakt."

Facebooks COO Sheryl Sandberg deed onlangs bij CNNIn deze korte video nagenoeg dezelfde oproep. "Wij roepen juist om regulering. (..) We geloven dat we een diepe verantwoordelijkheid hebben en veel zullen moeten doen om het beter te doen. Maar we geloven ook dat we niet moeten wachten op regulering. Op veel gebieden lopen we al vooruit om dingen te implementeren, we hopen dat regulering zal volgen."

Rookgordijn

Staan deze megabedrijven echt te springen om regulering? Of zijn het mooie woorden, bedacht door imago-experts om de koers te wijzigen na de backlash van de privacyschandalen? Nu het onderwerp niet meer te negeren valt, er juist de aandacht op vestigen en de inzet verhogen. 'Klopt, we hadden het een en ander te verbeteren, maar nu we dat gedaan hebben gaan we zo hard dat we de wetgevers voorbij zijn!'

Ja, het is makkelijker geworden om bij Google je privacyvoorkeuren aan te passen. Maar het blijft nog steeds aan jou om dit in te stellen. Er is dus geen privacy by default. Google blijft gewoon je data verzamelen, tenzij je zelf aangeeft dat dit niet mag. Hetzelfde gebeurde bij Facebook; van een aantal gegevens is nu duidelijker welke Facebook wel en niet inziet, maar wat er vervolgens mee gebeurt is nog steeds vaak ondoorzichtig.

Tegenover de mooie woorden uit Silicon Valley staan de daden. Amazon, Apple, Facebook en Google gaven in 2018 gezamenlijk 55 miljoen dollar uit aan lobby in de Verenigde Staten. Begin dit jaar stonden 238 mensen geregistreerd als lobbyist voor een van de vier bedrijven in Washington. En dit staat nog los van de honderden miljoenen die The Internet Association namens 'de interneteconomie' jaarlijks uitgeefBloomberg zette de cijfers op een rijtjet aan het beïnvloeden van wetgevers wereldwijd.

En vraag het de wetgevers maar: dat leger aan lobbyisten wordt echt niet ingezet om de datahonger van 'big tech' te beteugelen.