Iedereen moet zich aan de wet houden, ook de overheid
De overheid vindt haar legitimiteit in de regels die haar reguleren. Helaas houdt onze overheid zich lang niet altijd aan deze regels. Daarmee ondermijnt ze haar eigen geloofwaardigheid.
Foto: alcides OT
Regels als basis van onze samenleving
We leven met iets meer dan zeventien miljoen mensen in hoge mate van welvarendheid op een land van iets meer dan veertigduizend vierkante kilometer. Hoewel er allerlei ruwe randjes zijn, leven we in een relatief harmonieuze en veilige samenleving. De duurzaamheid daarvan is voor een deel te danken aan de regels die we met z’n allen opstellen en waar iedereen zich aan moeten houden. Ook de overheid.
Tenminste, dat zou moeten. Het gaat immers vaak om regels die burgers tegen een al te machtige overheid beschermen. Regels die voorkomen dat de overheid misbruik maakt van haar macht. De overheid vindt haar legitimiteit in de regels die haar reguleren. Maar het wonderlijke is dat onze overheid zich lang niet altijd aan die regels houdt.
Als de overheid de wet negeert, komt de burger in verdrukking
Wel de bevoegdheden, niet de waarborgen
Hoe de politie met gevoelige gegevens van ons moet omgaan is in de wet vastgelegd. De politie overtreedt die wet op grote schaal, al jaren. De minister constateerde met droge ogen dat het nog wel vier jaar zal duren voordat het allemaal op orde is. En dat, om het echt goed te doen, de wet eigenlijk aangepast moet worden. Op de problemen met een database met gegevens van burgers zei de minister dat “de eerder geconstateerde verbeterlijn heeft zich verder doorgezet.”. En als werkgever doet de politie het niet veel beter: vorig jaar overtrad zij rond de 200.000 keer de Arbeidstijdenwet.
Onze geheime diensten zijn gereguleerd met de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, onderwerp van het laatste referendum. De meest recente rapporten van de toezichthouder over de naleving zijn glashelder. De geheime diensten implementeren de wet onzorgvuldig en overtreden de regels. Anders gezegd, de geheime diensten voeren de wet maar half uit: wél de ingrijpende bevoegdheden, maar niet de bijbehorende waarborgen. De baas van de AIVD en de minister lijken nu al voor te sorteren op de evaluatie van de wet: de waarborgen zijn lastige sta-in-de-wegs, die moeten weg.
En het kan u niet ontgaan zijn: sinds mei gelden er nieuwe privacyregels. De overheid lijkt de introductie ervan wél gemist te hebben. Bij een rondgang van RTL Nieuws bleek dat tien van de twaalf ministeries niet op tijd klaar waren met de implementatie. En dan is er nog de Belastingdienst. Dat het aanpassen van je systemen aan de nieuwe regels een hele kluif is als je over de vermoedelijk meest omvangrijke gegevensset over burgers beschikt, kon toch geen verrassing zijn. De bizarste reactie: het zou “technisch onmogelijk” zijn om aan de vereisten te voldoen. De verantwoordelijk staatssecretaris beloofde dat de dienst zich in de loop van dit jaar wel aan de wet houdt. Maar wat is die toezegging waard als hij recent ook nog opmerkte dat “de chaos bij de Belastingdienst voorlopig niet voorbij is”?
Als ze zelf niet het goede voorbeeld geeft, verliest ze gezag en zal het vertrouwen van de burgers in de overheid verder afbrokkelen.
De burger komt in verdrukking
Dit is slechts een selectie van voorbeelden die ik u kan voorschotelen vanuit mijn dagelijkse werk, het opkomen voor de bescherming uw grondrechten in het digitale domein. De werkelijke omvang van deze problematiek is ongetwijfeld veel groter. Ik zie niet in waarom het aannemelijk zou zijn dat de overheid het op andere gebieden beter doet. En dat alles terwijl het ontzettend belangrijk is dat ook de overheid zich aan de wet houdt. Waar ze dat nalaat, komen burgers potentieel in verdrukking omdat de machtsverhouding nog schever wordt dan deze toch al is. Als ze zelf niet het goede voorbeeld geeft, verliest ze gezag en zal het vertrouwen van de burgers in de overheid verder afbrokkelen.
Dit artikel verscheen eerder als een opinie in Trouw: Ook het rijk moet zich aan regels houden.
JtD
Een goed voorbeeld van hoe scheef het kan zijn en wat daarvan de gevolgen is de betrokkenheid van de overheid bij het afhandelen van gaswinningsschade in Groningen. Daar blijkt telkens weer dat instanties daarmee gemoeid zich niet houden aan de afspraken, toezeggingen of wet- en regelgeving. Ook nu men de zoveelste organisatie heeft opgetrokken omdat probleem te verhelpen, althans voor wat betreft de schone schijn, blijkt dit het tegenovergesteld.
Daar het beleid, eerder toegepast door de NAM en daaropvolgend CVW, NCG, AB, TCMG en thans IMG, nog altijd onveranderd wederrechtelijk, zelf erger is geworden, kan het niet anders dan dat de overheid hierbij betrokken. Men schiet hierin compleet door en i.p.v. het ontzorgen en ruimhartig blijkt in de praktijk dat er in Groningen een waar drama voltrekt. Waarbij zelfs sprake van verschillende zelfmoorden, maar ook faillissementen, echtscheidingen enz.
Bij het uitdiepen van deze kwestie blijkt het bewijs zo overdadig dat alleen daarom het nogal verwonderd dat deze ellende blijft voortduren. Dat dit zelfs mogelijk zou al niet mogen kunnen. Dat het daarentegen al minimaal acht jaar voortduurt is veelzeggend over het begrip constitutionele monarchie. Dat het opleggen van dwangsommen eenzijdig maakt het alleen maar erger. Evenals dat de staat het monopolie heeft op geweld en het beïnvloeden van ons rechtsstelsel. Terwijl daar al sprake van rechtsongelijkheid, versterkt door het buitensporig oplopen van advocaatkosten.
Het alleenrecht op het toepassen van dwangsommen gaat hier hand met het langzaam maar zeker afglijden van onze vermeende democratie naar een dictatoriale staatsvorm.
Jopie Aukes
Wat ken men doen als blijkt dat een overheidsinstantie zoals een Instituut Mijnbouwschade Groningen zich niet houdt aan de wetgeving?
Silliejean
Regels (wetten, termijnen) zijn nodig om duidelijkheid te verschaffen en om orde te scheppen in de samenleving, regels zijn richtlijnen en kunnen ten alle tijden worden verbroken maar je moet wél een F@cking goede reden hebben.
De eenzijdigheid van naleving van de door de overheid opgelegde wet- en regelgeving is krom en hypocriet.
Als burger is het onmogelijk gebleken als burger bezwaar te maken of kennis te geven indien de overheid zijn eigen regels niet naleeft.
De wet is gelijk voor iedereen is een leuk sprookje