Chitra legt uit dat manipulatief ontwerp draait om het beïnvloeden van keuzes van gebruikers. Soms gebeurt dat subtiel, soms heel duidelijk. In de kern komt het erop neer dat je gestuurd wordt richting keuzes die vooral gunstig zijn voor het platform, en minder voor jou.

Manipulatief ontwerp is grofweg in twee categorieën in te delen. De eerste zijn de misleidende patronen, ook wel deceptive patterns genoemd. Dit zijn ontwerpen die je subtiel of juist dwingend sturen richting keuzes die vooral gunstig zijn voor het platform, maar niet per se voor jou. Denk bijvoorbeeld aan informatie die bewust informatie die bewust wordt verstopt met kleine lettertjes, zoals details over het delen van je data. Of aan aftelklokken bij online winkels die doen alsof er haast is (“Nog 3 tickets beschikbaar!”), terwijl die tijdsdruk niet echt bestaat. Ook worden er soms automatisch producten aan je winkelmandje toegevoegd, zonder dat je daar expliciet toestemming voor geeft. Zulke technieken beïnvloeden je gedrag. Je maakt keuzes die je anders misschien niet had genomen, vaak zonder dat je precies weet wat de gevolgen zijn.

De tweede categorie bestaat uit aandachtstrekkende patronen, ook wel attention-capturing damaging patterns genoemd. Deze zijn erop gericht je zo lang mogelijk op het platform te houden. Voorbeelden zijn de eindeloze scrollfunctie op sociale media, video’s die vanzelf blijven afspelen, en pushmeldingen of notificaties die je steeds weer terug laten keren naar een platform. Alles is erop ingericht om je aandacht vast te houden, zelfs als je eigenlijk allang iets anders wilde gaan doen.