De maatschappelijke ruimte staat onder druk. Dat maakt het des te belangrijker voor organisaties uit verschillende domeinen van het maatschappelijk middenveld om samen te komen, elkaar te leren kennen en begrijpen en gezamenlijke strategieën te ontwikkelen om tegendruk te organiseren. Daarom hielden we de bijeenkomst 'Weerbare tegenmacht'.

Tijdens de bijeenkomst - die we samen met Stichting Democratie en Media, Barbara van Paassen en Kübra Terzi opzetten - kwamen we samen met meer dan vijftig individuen en organisaties uit verschillende domeinen van het maatschappelijk middenveld. Denk aan: de rechtspraak, journalistiek, grassroots bewegingen, belangenbehartiging, wetenschap en cultuur.

De focus van de bijeenkomst lag dan ook op het versterken van de tegenmacht door verschillende domeinen bij elkaar te brengen. Door nieuwe strategieën te ontwikkelen, uit bubbels te breken, uit comfort zones te stappen, begrip voor elkaar te creëren, te leren en te inspireren en wie weet nieuwe samenwerkingen te kunnen laten ontstaan. En wat enorm vet om deze groep zo samen te zien, en er onderdeel van te zijn!

Onze Lotte verzorgde het openingswoord en sprak daar onderstaande tekst.

Ik wil jullie graag kort meenemen in het ontstaan van deze bijeenkomst. En daar wil ik meteen een belangrijke kanttekening bij plaatsen. Want ja, de directe aanleiding heeft veel te maken met de uitslag van de verkiezingen. Maar nee, veel van de problematiek die daarin zo duidelijk naar voren komt is allesbehalve nieuw. Racisme, seksisme, islamofobie, transhaat. Ik zou nog even door kunnen gaan. Wat ik wil zeggen is dat de noodzaak om samen te komen en ons in solidariteit te organiseren al veel langer aanwezig is. Maar, om een wijs man te quoten "De beste tijd na gisteren is vandaag".

Wat de verkiezingsuitslag wel is geweest, en dat doen we in principe elke verkiezingsuitslag, is een aanleiding voor ons bij Bits of Freedom om een analyse te maken van wat er door de grotere partijen wordt voorgesteld. En welke impact we daarvan verwachten op mensen, op ons werk en op de democratische rechtsstaat waarin wij samen leven.

Wanneer in z’n geheel bezien, vloeit hier een duidelijk beeld uit van een systematische aanval op de tegenmacht: de verzameling van belangenbehartigers, advocaten, activisten, journalisten, wetenschappers en de cultuursector die allemaal op hun eigen wijze de macht controleren. De verkiezingsuitslag is hier niet het startpunt van, maar legitimeert en versterkt deze trend.

In de verkiezingsprogramma’s van de partijen die nu het kabinet vormen, staan voorstellen die de rechten en vrijheden van mensen ernstig beperken, en die het maatschappelijk middenveld direct onder druk zetten. Denk aan een verbod op de Koran, het beperken van de toegang tot het recht, het schrappen van financiering aan de publieke omroep en NGO’s. Maar ook het opheffen van geïnstitutionaliseerde controle apparaten, zoals de Eerste Kamer en de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme.

Niet alle druk komt uit beleid(svoorstellen). Ook het stelselmatig delegitimeren (en ontmoedigen) van de journalistiek door journalisten af te schilderen als tuig of niet-onafhankelijk heeft een grote impact op de mogelijkheid van de journalistiek om haar taak uit te voeren. De demonisering van bijvoorbeeld Nederlandse moslims, academici en activisten, behoeft geen politieke meerderheid om toch ‘effectief’ te zijn.

We denken dat met de toename van dit soort bedreigingen, de noodzaak voor onderlinge samenwerking en begrip tussen de verschillende domeinen van de tegenmacht toeneemt. Dat dit gevoel van urgentie wordt gedeeld, blijkt wel uit deze volle zaal. Het is dan ook mooi dat we met z'n allen de tijd nemen om bij elkaar te zijn om daar stappen in te zetten.

De aanvallen op het maatschappelijk middenveld zijn een teken van zowel de illegitimiteit van de overheid als de kracht die er zit in de tegenmacht. Immers, als we geen bedreiging zouden kunnen vormen voor de illegitieme machtsuitoefening van de overheid, zouden deze maatregelen niet genomen hoeven worden. In ons eentje voelt het niet altijd zo, maar samen zijn we super krachtig.

Daarom hoop ik dat we deze dagen kunnen gebruiken om elkaar te vinden. Plannen en banden te smeden, begrip te kweken van elkaars en ook onze eigen rol binnen de tegenmacht en de impact op elkaar. In het ontwikkelen van nieuwe, gezamenlijke strategieën om weerbaar en solidair te zijn. Om gedeelde lessen met elkaar te delen en voort te bouwen op al het werk dat al is gedaan.

(...)

Ik hoop dat we deze dagen ruimte kunnen pakken en geven, naar elkaar om kunnen kijken, en met elkaar ook lastige gesprekken aan kunnen gaan. Ik wil graag afsluiten met een uitspraak van Donna Haraway die het had over 'staying with the trouble': "Staying with the trouble means making oddkin; that is, we require each other in unexpected collaborations and combinations, in hot compost piles. We become - with each other or not at all." Laten we er samen mooie dagen van maken."