Deze week stemde een belangrijke commissie in het Europees Parlement over de Digital Services Act (DSA): de wet die online platformen moet gaan reguleren. Het wetsvoorstel gaat eindelijk de goede kant op, maar kan wat ons betreft nog wel flink wat ambitieuzer.

In december 2020Lees hier onze analyse van het initiële voorstel kwam de Europese Commissie met de Digital Services Act. Het afgelopen jaar is daar nog door de parlementaire commissie IMCO aan gesleuteld. Deze week kwam dat tot een einde in een stemming. In januari 2022 zal het hele Europees Parlement over de DSA én de wijzigingen van IMCO stemmen. Wij maakten een analyse van het wetsvoorstel zoals het er nu ligt, met alle veranderingen die door IMCO zijn voorgesteld. Een korte conclusie? Het wetsvoorstel ziet er al een stuk beter uit dan de originele DSA van de Europese Commissie. Maar, er is ook nog wel veel ruimte voor verbetering. Naast de belangrijkste onderwerpen en hoe deze nu in de DSA worden geregeld bespreken we welke verbeteringen kunnen worden doorgevoerd in de plenaire vergadering van het Europees Parlement in januari.

Op tracking gebaseerde advertenties en dark patterns

Online platformen volgen en profileren jou. Dat zorgt voor discriminatie, manipulatie en verstoring van ons publieke debat. Daarom maken wij ons hard voor een verbod op online gepersonaliseerde advertenties in de Digital Services Act. Dat verbod zit helaas nog niet in de DSA zoals die er nu ligt. Maar er is wel goed nieuws: platformen moeten een volg-mij-niet-optie aanbieden, waardoor jij niet meer online geprofileerdLees hier over vier maatregelen die de dominantie van grote platformen ondermijnen wordt. En het moet voor gebruikers even makkelijk zijn om profilering te weigeren als dat het is om in te stemmen met profilering. De ja-knop mag dus niet groter zijn dan de nee-knop. Dit soort dark-patterns weren zorgt voor veel meer keuzevrijheid bij eindgebruikers. Ook is er een algeheel verbod op gepersonaliseerde advertenties voor kinderen. Wij gaan ons de komende tijd nog verder inzetten om dat verbod uit te breiden naar álle internetgebruikers.

Aanbevelingssystemen

Als je op YouTube een video kijkt, en je krijgt na die video een volgende video aangeraden, dan gaat dat via een aanbevelingssysteem. Wij willen dat eindgebruikers invloed kunnen uitoefenen op het aanbevelingssysteem dat bepaalt wat zij te zien krijgen. Het liefst door aanbevelingssystemen van derde partijen toe te laten op grote platformen, zodat gebruikers de vrijheid hebben om te kiezen voor een systeem dat bij hen past. Dat is er nu helaas nog niet. Maar ook hier zijn stappen in de goede richting genomen. Platformen moeten transparant gaan worden over hoe aanbevelingssystemen worden aangestuurd. En gebruikers moeten hun systeem kunnen aanpassen, waarbij platformen ten minste één optie moeten aanbieden die niet gebaseerd is op profilering. Dit is een stap in de goede richting, maar niet genoeg. Wij gaan ons inzetten voor aanbevelingsysstemen van derde partijen en voor dat een systeem dat niet profileert de standaard wordt.

Aansprakelijkheid en illegale inhoud

Op platformen staat nu eenmaal illegale content. Wanneer platformen voor alle illegale content op hun site aansprakelijk zouden zijn, zouden ze de content van iedereen moeten monitoren. Dat zou een grote inbreuk zijn op onze communicatievrijheid. Wij willen dus dat platformen alleen aansprakelijk zijn voor illegale inhoud op hun site, wanneer ze daar kennis van hebben. Dat staat gelukkig ook zo in de DSA. Er is dus geen algemene monitoringsplicht. Platformen mogen nog wel vrijwillig, op eigen initiatief, onderzoek doen of maatregelen nemen om illegale content tegen te gaan. En platformen moeten end-to-end encryptie kunnen blijven aanbieden. Al met al zijn we over al deze onderdelen erg blij.

Wanneer platformen illegale inhoud verwijderen van hun site, kan de uploader van die content vaak geen kant op. Wij willen dat eindgebruikers meer handvatten krijgen om hier tegen in te gaan. En dat platformen hun beslissingen gaan motiveren. Dat staat ook zo in de DSA. Platformen moeten beslissingen motiveren met een juridische grondslag en tegen zo’n beslissing moet een mogelijkheid van bezwaar zijn. Ook hier zijn we tevreden over.

Transparantie en gebruiksvriendelijkheid

Op dit moment is het erg lastig om persoonlijk in contact te komen met een platform. En hebben we eigenlijk geen idee wat de regels van platformen zijn, omdat we ze niet begrijpen of niet kunnen lezen. In de DSA wordt dit aangepakt: Platformen moeten via centrale contactpunten bereikbaar zijn voor autoriteiten en eindgebruikers. En hun gebruikersvoorwaarden moeten eerlijk, niet-discriminerend, transparant en in duidelijke taal geschreven zijn. Alle data moeten leesbaar en transparant zijn. Hiermee gaat er meer aandacht naar de eindgebruiker die alles moet kunnen begrijpen, dat is dus een goede ontwikkeling.

En nu?

We zijn echt al een heel eind gekomen, de DSA zoals die er nu ligt is een stuk beter dan de originele van de Europese Comissie. Maar we zijn er nog niet. In januari stemt het volledige Europees Parlement over de DSA. En daarna gaan de Raad, het Europees Parlement en de Commissie hierover in gesprek. Wij gaan ons de komende tijd inzetten om tot een nóg beter voorstel te komen, waarmee we hopelijk voor de komende jaren een belangrijke slag slaan in de strijd voor een beter internet.