Experimenteren zonder visie is onverantwoord en gokken met onze toekomst
De politie gaat bijhouden wat alle bezoekers en bewoners van Roermond doen, om een paar zakkenrollers op te kunnen sporen. Bits of Freedom vindt dat de politie eerst eens moet bedenken wat de grenzen zijn aan de toepassing van technologie die haar tot het onmenselijke in staat stelt.
Foto: Bas Bogers
Oké, oké, ik beken
Ik beken. Ik heb vanochtend lid 1 van artikel 5 van het Reglement verkeersregels overtreden. Ik fietste met mijn vijfjarige – met haar enkel in het gips en op een te klein fietsje – naar school. Voor ieders veiligheid koos ik als route voor de stoep aan de linkerkant van de weg. En ja, dat is dus niet het “het verplichte fietspad of het fiets/bromfietspad”. Er gebeurde verder niets en of een politieagent mij gezien heeft of niet, een boete heb ik niet gekregen. Hedendaagse technologie brengt daar misschien verandering in.
Het ontmoedigingsbeleid van de politie
De politie is de zakkenrollers in een winkelcentrum van Roermond beu. Daarom gaat de politieNieuwsbericht: politie wil zakkenrollers vangen met gegevens over burgers er nu met hulp van technologie ieders doen en laten in de gatenDe politie wil alles van je weten, voor jouw veiligheid houden. Tien punten voor wie in een Duitse huurauto de stad inrijdt. Nog eens tien punten als je dat met z’n vieren doet. Hoe hoger je scoort, hoe meer je door de politie in de gaten wordt gehouden. Wie afwijkt van de massa of norm, is verzekerd van extra aandacht. Niet omdat je iets strafbaars gedaan hebt, maar om je te ontmoedigen voor het geval je misschien wel iets strafbaars wilt gaan doen. Bij het NOS Journaal en RTL Nieuws legden we gisteren uit waarom we dat een slecht idee vinden.
Dit soort technologie stelt de mens in staat het onmenselijke te doen.
Afwijken van de norm als criterium voor politie-optreden
Eén van de redenen is dat dit een belangrijke verandering in de werkwijze van de politie inluidt. Tot voor kort kon je er op rekenen dat de politie aandacht voor je had als je iets strafbaars deed. Dat is nu anders: je bent al in beeld als je iets doet dat afwijkt van de norm of van de massa. De politie ziet nu elke burger als een risico, want elke burger kan gedrag vertonen dat afwijkt en is daarmee een potentiële verdachte.
Iedereen in beeld voor een paar zakkenrollers
Hoewel de politie bij hoog en laag beweert dat zij zich alleen richt op de mensen die iets kwaads in de zin hebben, is de realiteit een andere. De politie gebruikt hier technologie waarmee ze kan zien hoe mensen door de stad rijden en door het winkelcentrum lopen. Die technologie maakt geen onderscheid tussen de paar mensen die iets strafbaars doen en de massa die helemaal niets op haar kerfstok heeft. Wij vinden het niet passen dat de politie, om een paar zakkenrollers te vangen, het doen en laten van de tien miljoen bezoekers van het winkelcentrum én inwoners van Roermond, in de gaten houdt.
Geautomatiseerd beboeten voor schuin oversteken
Nog even over dat fietsen op de stoep. Wie vandaag met een oude en vervuilende diesel het Amsterdamse stadscentrum inrijdt, krijgt zonder tussenkomst van een mens een boete op de deurmat. Wie door rood of te hard rijdt, soms ook al. Als onze openbare ruimte volhangt met sensoren wordt het voor de politie ook steeds makkelijker om elke verkeersovertreding vol-automatisch te beboeten. Elke verkeersovertreding is een overtreding, maar niet elke overtredingIedereen een heilig boontje is een probleem. En dat de politie ook niet alle overtredingen kón zien, was ook geen probleem. Moeten we gerustgesteld zijn nu de politie zegt niet achter schuinoverstekende burger aan te willen gaan? Nee, want er hoeven natuurlijk maar een paar breed in de media uitgemeten incidenten te zijn waarna de politie haar standpunt onder druk van de publieke opinie verandert. Voor fietsen op de stoep is dat niet anders.
De politie ziet nu elke burger als een risico: elke burger kan gedrag vertonen dat afwijkt en is daarmee verdacht.
Gokken met onze toekomst
Dit soort technologie stelt de mens in staat het onmenselijkeWat als de mens het onmenselijke kan doen? te doen. Nooit eerder was het zo goed mogelijk om het doen en laten van alle burgers nauwgezet te volgen en te analyseren. Wil je dit soort technologie toepassen, zul je vooraf goed moeten nadenken wat de impact van dit soort technologie precies is en waar grenzen zouden moeten liggen.
De politie heeft misschien goed nagedacht over dit enkele project, maar het ontbreekt aan een doordachte en overkoepelende visie. Zonder die visie over de impact op onze democratische waarden – en de wenselijkheid daarvan – lopen we het risico af te glijden naar een surveillance staat. Experimenteren zonder visie is onverantwoord en gokken met onze toekomst.
Abba
Zeer kwalijke ontwikkeling inderdaad.
Het is me ook niet helemaal duidelijk op welke basis aangemerkte voertuigen vervolgens aan de kant worden gezet. Op basis van de wegenverkeerswet mogen ze vragen om rijbewijs of een blaastest afnemen, maar de wegenverkeerswet gebruiken voor een controle op mogelijke zakkenrollers is volgens mij een voorbeeld van detournement de pouvoir. Of doen ze alsof het een grenscontrole is?
Piet Boersma
krijgen we ook strafpunten en verlies van burgerrechten net zo als in China?
Tim
Jammer van de negatieve en bijna populistische stijl van dit artikel, ik had het graag willen delen met anderen maar het is nu te gekleurd om mee te overtuigen.
Wel eens met het standpunt overigens en goed om te zien dat jullie hierop acteren door de media op te zoeken. Zet em op!
simon boerboom
>> maar het ontbreekt aan een doordachte en overkoepelende visie
weet je dat zeker?
is het niet zo dat het ons aan kennis ontbreekt van hun visie?
Je weet hoe we aan het BSN nummer gekomen zijn….
Rejo Zenger
Dit is ons helaas ook niet bekend, we weten niet op welke grond een verdachte wordt aangehouden. Het is een goed idee om dat de politie eens te vragen?
Rejo Zenger
Dank je wel voor je reactie. Wat precies in het artikel ervaar je als “negatief en bijna populistisch”? Dat eerste, het negatieve, kan ik me nog wel iets bij indenken: we denken dat de politie een stap in de foute richting zet. Maar dat populistische, dat vind ik lastiger aan te wijzen.
Ray
Hoe terecht de zorg ook, ik denk dat we het punt al lang voorbij zijn om dit te voorkomen. Uiteindeljk geven we zelf toestemming voor heel veel apps die dit soort dingen mogelijk maken.
Het heeft ook een positieve kant; als dit helpt om misdaad te voorkomen is privacy niet voor niets verloren gegaan.
Rejo Zenger
Ja, daar zijn we zeker van – maar als we het verkeerd hebben, dan horen we dat graag.
In de loop van de tijd zijn er twee “visies” van de polities rondom dit onderwerp boven tafel gekomen. Het eerste is een intern en gelekt document waarin de politie inzet op een landelijk dekkend netwerk van sensoren. De politie zag daarin de mogelijkheden om “gebeurtenissen in de nabije toekomst te voorspellen” om “proactief te acteren”. De strafbare feiten voorkomen voordat ze worden gepleegd dus. Een tweede visie is door het ministerie aan de Tweede Kamer gestuurd. Dat is echter een bijzonder oppervlakkig document waarin belangrijke vragen onbeantwoord blijven. Een zo’n vraag is bijvoorbeeld: heel misschien is de opzet zoals nu in Roermond proportioneel en verdedigbaar, maar wat als je dat overal zo doet en overal zo denkt? Dan loop je het risico dat straks inderdaad over heel Nederland een landelijk dekkend netwerk van sensoren is gelegd. Is dat wenselijk? Nog zo’n vraag: met de toepassing van steeds meer van dit soort technologie weet de politie steeds meer en steeds nauwkeurig over hoofdzakelijk onschuldige burgers. Is daar ook een grens aan? We geloven niet dat de politie daar voldoende over heeft nagedacht.
Rejo Zenger
In de eerste plaats is het niet zo dat we altijd toestemming geven. Zo’n experiment van de politie kan ontstaan omdat er in de wet ruimte daarvoor bestaat. Maar dat wil niet zeggen dat “we” de politie die ruimte hebben gegeven. Toen de regelgeving die hier ruimte voor laat gemaakt werd, was dit niet een scenario dat weloverwogen is. In de tweede plaats is het ook niet zo dat de politie gebruik maakt van gegevens van apps waarvoor we toestemming hebben gegeven. De politie maakt hoofdzakelijk gebruik van de technologie die toevallig onze gegevens lekt (want dat is nou eenmaal hoe Bluetooth en WiFi werken) en van technologie die andere kenmerken observeert (zoals kentekens).
We vinden het overigens ook niet slecht dat soms de overheid inbreuk maakt op de vrijheid (waaronder de bescherming van de privacy) van de burger om daarmee criminaliteit tegen te gaan. Maar dat moet wel met elkaar in verhouding staan. We vinden dat het in de gaten houden van het doen en laten van vrijwel alle burgers niet in verhouding staat met het oppakken van een aantal zakkenrollers en winkeldieven.
Jan2
Ik wijk al tientallen jaren een beetje af van de norm. Vroeger was dat niet zo’n probleem want dat werd excentriek genoemd. Origineel. Het past wel bij mijn nieuwsgierige karakter en mijn opvatting dat je bij alles een vraag mag stellen. Dit is de kern van goed, zuiver wetenschappelijk denken. Maar sinds enkele jaren weet ik dat diverse bedrijven en overheden bezig zijn mij te profileren. Facebook is tot nu toe de ergste. Google komt daar direct achteraan. Ze hebben HUN botte, stompzinnige automatische analyses op mij losgelaten en verkocht. Die analyses zijn bovendien gebaseerd op USA-criteria die anders (harder, sexlozer, hypcotrieter) zijn opgezet dan in Europa. Ze zijn opgezet door ICT-ers en hun managers van 22-35 jaar. Ik erken deze personen nadrukkelijk NIET als bevoegd om ook maar iets over mij te oordelen.
U merkt, ik word steeds bozer bij elke letter die ik nu schrijf. Maar dan nu. We zijn het stadium bereikt dat het geen spelletje meer is. Als ik inderdaad over de stoep fiets of met 3 Duitse vrienden de stad inrij, dan word ik gemeten. Gewogen of ik wel goed genoeg ben.
Ik ben dan niet boos meer maar vooral bezorgd. En bang. In een democratie is deze aanpak heel ernstig. Sinds enkele jaren ben ik bang voor mijn eigen overheid. Als burgers bang moeten zijn voor hun eigen overheid, is het land diep gezonken.
Ik herinner bovendien aan de recente betrouwbare berichten dat de ICT bij overheden is gebaseerd op het gemakkelijk maken van het werk bij die overheden. Die ICT is dus niet op de burger ingericht. Daardoor komt het voor dat sommige aperte en voor burgers schadelijke fouten niet meer uit die systemen gehaald kunnen worden. Het belang van de systemen staat voorop en niet dat van de burger. Vroeger kon een ambtenaar nog wel eens iets in de kantlijn schrijven, maar dat kan óók niet.
Samengevat: ik ben niet langer ontevreden of boos, nee ik ben bang geworden. Omdat ik wat excentriek ben. En dat ben ik om héél legitieme redenen. Het mag bovendien en is heel gezond. Maar ik kan me beter als de gemiddelde stommeling gedragen!
Jan2
PS
Ik heb er nog eentje. 🙁
De regels zijn vaak tegenstrijdig. Daardoor ben je altijd de sjaak, wat je ook doet. Ik kan dus altijd beboet worden. Een agent zal dat niet doen, maar die stomme automaat wél! Omdat de nerds van de ICT daar de boel niet op hebben geprogrammeerd.
Goed voorbeeld: als je een ambulance met geluid en licht tegenkomt, moet je voorrang geven maar de regel is wel dat je daarbij geen verkeersregels mag schenden (NB dit is dus wet). MAAR als ik voor het rode licht sta te wachten en er komt een ambulance in mijn achterspiegel, dan rij ik enkele meters dóór, ik ga 3 meter naar rechts en ik rij dus over de streep door rood. Ik heb dit daadwerkelijk meegemaakt en gedaan. De ambulance is mij zeer dankbaar maar ik heb een overtreding gemaakt. Ik heb destijds het risico genomen, mede omdat ik dacht dat de MENS die toen nog de films bekeek, dit waarschijnlijk wel zou zien, plus de boetes waren wat lager dan nu. En ik deed het voor een hoger doel. Straks met die walgelijke automaten die ijskoud mijn prima gedrag als negatief beoordelen, en MET veel hogere boetes, blijf ik staan. De ambulance woedend, maar ik hou me aan de wet.
Die systemen leveren niet meer rust op, integendeel ze veroorzaken meer spanningen. Je moet niet elke scheet van een burger willen kunnen volgen, dat is heel slecht voor de volksgezondheid. Sommigen geven al aan dat we een risico lopen op een splitsing tussen de groep die bedenkt wat goed is, en de groep die er de nadelen van ondervindt. Buma ziet dit als een probleem waar zelfs twisten door kunnen ontstaan (recent artikel NRC). DIT systeem is daar een stevige stap in. Ik walg ervan.
Jan2
In Zwolle heeft de politie circa 15 jaar geleden tegen de wet in besloten alle kentekens te registreren op de A28 die daar door de stad loopt.
Men houdt zich dus zelfs niet eens aan de wet.
In Rotterdam gebeurde wat korter geleden ongeveer hetzelfde. Een grove schending van alle regels. Toen de minister erachter kwam, heeft hij de politie niet gecorrigeerd en publiekelijk een tik gegeven, integendeel ze kregen zelfs toestemming en steun.
Het ligt niet aan die apps. We doen dit met zijn allen. We vergeten hoe belangrijk enkele hoofdregels zijn die we kort na de oorlog allemaal scherp op het netvlies hebben, maar die we kwijt zijn. Een van de hoofdregels: men is onschuldig tot het tegendeel bewezen is. Maar tegenwoordig staan we toe dat gigantische bedrijven die zich overal aan proberen te onttrekken, profielen van ons maken en nu gaat de politie hetzelfde doen. Waarbij je verdacht bent voordat je ook maar iets hebt gedaan. En bovendien nagaan óf je dat heel misschien om de juiste reden deed, is al niet meer aan de orde. Zie mijn ambulance-post.
Schande. Ik ben woedend. Oja dat kan ik beter NIET zijn want dat kost 10 punten, ik meen het serieus: ik kan maar beter NIET woedend zijn 🙁
Ongelofelijk dit.
K. Ypma
Goed dat het artikel oproept tot het nadenken over de grenzen van de technologie.
Het gebruik van alle sensoren, zoals het artikel ze noemt, is niet bij voorbaat altijd slecht. Het gevaar van auto’s die met hoge snelheid door rood licht rijden is hoog. Ik ben blij dat er flitspalen zijn geplaatst bij kruispunten waar dit is geconstateerd. Het voordeel van veiligheid weegt op tegen het nadeel van de sensor. En het systeem herkent alleen de overtreder en onderneemt anders geen actie en slaat verder niets op.
Kernwoorden zijn dus “het directe gevaar” en “herkent alleen de overtreder”.
Op het moment dat zonder direct gevaar iedereen wordt gescand en de informatie wordt ook nog opgeslagen voor een puntensysteem, dan ben ik pertinent tegen sensoren.
Maar dan hebben we nog het geval van de terroristische aanslag op CS Amsterdam van een paar weken terug. De politie heeft geleerd om mogelijk verdachte personen op te merken, ziet een verdacht persoon, volgt deze, ziet dat deze met een mes een aantal mensen neersteekt en schiet hem neer. Dat is wel verdomd effectief. En er was “het directe gevaar” en “overtreder werd herkent”. Een automatisch systeem met sensoren is dus niet bij voorbaat een slecht idee.
Blijkbaar zit de politie in Roermond met de handen in het haar en gaan dan maar werken met puntensystemen en databases.
Jan2
Het is ook niet bij voorbaat een slecht idee, en ik denk dat de meesten wel integer zijn die eraan werken, maar het slechte eraan is dat er geen beleid achter zit. Met andere woorden: men doet maar wat.
Daarnaast heb ik enkele kanttekeningen. In plaats van deze systemen, kun je mensen inzetten. Dat is aanzienlijk beter, maar men doet dat niet. Waarom niet? Omdat een of andere persoon een grote versimpeling heeft toegepast en die leidt tot de (foute) conclusie dat “software goedkoper is dan mensen”. Overigens, ik sprak net over integer. Veel mensen die deze berekeningetjes maken, denken op de eerste plaats aan hun eigen portemonnee en zijn helemaal niet zo integer.
Ten tweede zou het goed zijn als deze wereld leert dat aanslagen een absolute zeldzaamheid zijn. De kans om door de bliksem getroffen te worden, is groter. Als men tegelijkertijd de omstandigheden verbetert (die tot deze aanslagen leiden), dan vervalt je argument als het gaat om aanslagen. Vooral als je de nadelen bestudeert.
Je moet mensen niet constant registreren en volgen, het is bijzonder schadelijk voor de geest, voor het gedrag van mensen, voor het behouden van de eigen verantwoordelijkheid, voor deze maatschappij op de lange termijn.
Het is niet te veel gevraagd dat de politiek + deskundigen (!) er éérst netjes en rustig over na gaan denken. Dat is wel het minste dat we mogen verlangen. Je moet dit dus niet eventjes naar binnen fietsen op een niveau dat daar niet toe bevoegd is.
Hans Naaktloper
George Orwell zei het ooit zo:
“If you want a picture of the future, imagine a boot stamping on a human face, for ever. The morale to be drawn from this nightmarish situation is a simple one: don’t let it happen.”
Als wij niet willen leven in een politiestaat zullen wij andere dan alleen voorlichtende en bewustzijnkwekende activiteiten moeten ontwikkelen. Een aanstormend beest laat zich niet weg redeneren, hier past een militante houding.
Robin
Jazeker. Dat komt in het NOS fragment voorbij. Daarbij zeggen ze dat, of je mobiel laat zien dat je eerder bent aangehouden als winkeldief meespeelt.
Dit is maar 1 stapje verwijderd van, of je een automatische boete gehad hebt voor verkeerd oversteken. Ofwel digitale reputaties a la China.
Peter
De teneur van dit artikel: “voor een paar zakkenrollers..”, ik zou zeggen, was het maar waar! Degenen die zoveel kritiek op dit soort plannen heeft, weet werkelijk niet waar wij burgers in Limburg soms dagelijks mee te maken kregen: kiloadressen, drugskoeriers in alle wijken van je stad, zakkenrollerbendes en figuren die geld smokkelen in auto’s, mensensmokkel, autobendes die dure auto’s stelen en direct de grens overwippen. Ga je op een weg posten met een politie-eenheid, dan heb je in bijna 100% van de gevallen een hit. Maar men weet in het Westen niet hoeveel problemen we hebben, aangezien in een half uur tijd je drie landgrenzen kan overschrijden. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat er geen grenscontroles meer zijn en de wegenverbindingen goed met het buitenland (Duitsland en België) aansluiten. Dus kom beste BOF niet met onzinverhalen aanzetten dat het hier maar om een paar zakkenrollers gaat. Ik zou zeggen: kom dan eens hier wonen, dan praat je gauw anders!
Peter
Nog even een bijlage: 2 jaar geleden was het in Roermond dwijlen met de kraan open. Zie daarvoor: https://www.1limburg.nl/zakkenrollerij-hardnekkig-probleem-roermond?context=default
In 2014/2015 was het aantal aangiftes van zakkenrollen 427 naar 458. Dat is dus wel iets anders dan “een paar zakkenrollers” die BOF ons probeert wijs te maken. Als het zo uit de klauw is gelopen, dan moeten maar andere maatregelen genomen worden. Wij in Limburg willen graag veilig over straat lopen zonder gerold en beroofd te worden.