Vier manieren hoe jij als onschuldige internetter getapt zou worden
De regering heeft het plan om de geheime diensten de mogelijkheid te geven om op grote schaal onschuldige burgers te tappen. We krijgen regelmatig de vraag: Hoe kan ik nou in dat sleepnet belanden? Een vraag die antwoord verdient. En omdat de regering weigert inzichtelijk te maken hoe ver dit sleepnet eigenlijk gaat, geven wij bij dezen vier voorbeelden hoe jij in een sleepnet kunt belanden.
Tot nu toe mogen ze dat niet, dus wil de regering zo snel mogelijk het wetsvoorstel door het parlement krijgen. Wij maken ons daar grote zorgen om, ook omdat de regering heel erg vaag blijft over de grootte van die tap. De enige voorbeelden die we kennen komen uit gelekte documentenLees hert artikel van de NOS naar aaleiding van die gelekte stukken aan de NOS. En dat lek geeft aan dat het tap érg ruim zal zijn. Zo kan je al in het sleepnet terecht komen:
1. Als je woont in een gebied waar uitreizigers kunnen zitten
Een van de doelen van de massale tap is achterhalen waar uitreizigers zitten en wat hun plannen zijn. Dat betekent dat over het gebied waar de geheime diensten denken dat er een uitreiziger kan zitten een sleepnet uitgeworpen kan worden om dat in de gaten te houden. De Telegraaf publiceerde vorig jaar een overzicht met gemeenten die te maken hebben met uitreizigers en op die gemeenten zal een extra focus liggen. Dus, woon je bijvoorbeeld in Hilversum, Nijmegen of RaalteDie gemeenten noemen we niet toevallig, dan is er een aanzienlijke kans dat er een sleepnet uitgeworpen wordt.
2. Als je hotspots gebruikt
Een ander voorbeeld dat wordt genoemd is het afluisteren van alle wifi hotspots van een bepaalde aanbieder in een bepaalde stad voor de periode van een jaar. Stel dat ze bij KPN aankloppen voor de stad Utrecht, dan kan het gaan om 53 KPN-hotspots. Connect je met een van die hotspots, of dat nou op het station is of bij je favoriete café, dan zit je dus in het sleepnet. Kijk hier voor de KPN-hotspots in de buurten waar jij vaakst bentHier vind je alle KPN-hotspots.
3. Als je WhatsApp gebruikt in een gebied waar ook veel geappt wordt met het buitenland
Een ander voorbeeld is het kunnen onderscheppen van chatgesprekken tussen mensen in Nederland en het buitenland. Denk bijvoorbeeld aan het onderscheppen van alle WhatsApp-gesprekken tussen de stad Rotterdam en Syrië. Om dat te kunnen doen zal er eerst een veel groter deel van alle WhatsApp-gesprekken onderschept moeten worden, omdat je anders niet bij dat deel komt dat voor Syrië bestemd is. Dat betekent dat alle gesprekken uit die stad onderschept kunnen worden. Dus: woon je in een stad waar (veel) WhatsApp-verkeer met Syrië of andere landen is: je appt jezelf zo het sleepnet in.
4. Als je je een internetpagina in het buitenland bezoekt of als je verkeer via het buitenland gestuurd wordt
Het is de bedoeling dat het internetverkeer van en naar bepaalde landen in de gaten gehouden kan worden. Maar het internet werkt zo dat je als gebruiker niet de keuze hebt hoe je internetverkeer loopt. Wil jij naar een site in de VS, dan is het niet uitgesloten dat je internetverkeer de hele wereld overgaat voordat het de VS uit komt. Stel dat dat verkeer via een land loopt dat door de AIVD in de gaten gehouden wordt: je communicatie wordt afgetapt. Datzelfde geldt voor websites die gehost worden in het land dat in de gaten gehouden wordt. Stel je gaat naar een Estlandse site en dat land wordt om de een of andere reden in de gaten gehouden, dan zit je ook in het sleepnet.
Het sleepnet is onzichtbaar, maar ondoorzichtig
Deze voorbeelden laten zien dat de kans ontzettend groot is dat je regelmatig in het sleepnet kunt belanden. Terwijl je dat helemaal niet goed kunt overzien en belangrijker nog: niets hebt gedaan om in het vizier terecht te komen. En het is volstrekt onduidelijk wat er daarna gaat gebeuren: verdwijnen je gegevens in een grote vergaarbak omdat je op het eerste oog misschien wel interessant lijkt? Of word je eruit gefilterd? Maar op welke voorwaarden?
Hoe dan ook moet je er rekening mee houden dat je internetverkeer – hoe kort of lang ook – in de gaten gehouden kan worden. En het feit dat we daar rekening mee moeten houden is een treurige constatering. Daarbij blijkt uit onderzoeken dat het feit dat we weten dat ons verkeer afgetapt kan worden al kan leiden tot zelfcensuur en andere chilling effectsThe Washington Post schreef over hoe we onszelf censureren. Je hoeft dus niet eens daadwerkelijk afgetapt te worden om toch je gedrag aan te passen. En dat is een ontwikkeling die de maatschappij kan raken; als je je communicatie niet meer vertrouwt of je andere zoektermen gaat gebruiken omdat je bang bent dat je in de gaten gehouden kan worden, dan raakt dat de vrije en open samenleving. Precies die samenleving die de regering hoort te beschermen.