Binnenkort zal een herziening van de wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) op internetconsultatie verschijnen. Die herziening gaat over twee hele belangrijke vragen: hoe vinden wij dat geheime diensten zich moeten gedragen? En: Hoe zorgen we er voor dat de geheime diensten zich aan de regels houden? Na de Snowden-onthullingen, de onthullingen in Duitsland en 10 jaar na de vorige wet is het hoog tijd voor deze fundamentele discussie. Wij gaan die discussie graag aan.
Omdat geheime diensten over het algemeen niet in het openbaar opereren, maar juist buiten het oog van het publiek, is voor verantwoording zoveel mogelijk transparantie en openbaarheid cruciaal. Essentieel is dat er een duidelijke wet is waaruit duidelijk blijkt wat geheime diensten precies mogen doen. Daarbij moeten de bevoegdheden die de geheime diensten hebben ook écht noodzakelijk zijn en moet duidelijk worden waarom de bestaande bevoegdheden niet meer voldoen. Een van de belangrijkste onderdelen van de wet is voor ons de voorgestelde massale communicatietap.
Massale communicatietap
Er zal worden voorgesteld de bevoegdheden voor de geheime diensten uit te breiden. Het voornaamste onderdeel zal de invoering van een massale communicatietap zijn. Daarmee zouden de geheime diensten al onze communicatie kunnen afluisteren – telefoongesprekken met je ouders, de e-mails op je werk, alle sites die je bezoekt over je geloof, seksuele geaardheid of over een ziekte die je hebt. Ze kunnen dan bijna alles volgen wat je doet, maar ook waar je bent en met wie je daar bent. Dit zou de meest vergaande bevoegdheid zijn die de Nederlandse geheime diensten ooit hebben gehad. Een bizar grote inbreuk op onze privacy. Hoe heeft het zover kunnen komen? Nou, zo:
Terugblik
In 2011 adviseerde de CTIVD, de toezichtcommissie op de geheime diensten, dat onderzocht moest worden of er een uitbreiding van de bevoegdheid om massaal communicatie op te zuigen zou moeten komen. Koren op de molen van de toenmalige minister van Defensie, die onmiddellijk aankondigde dat die uitbreiding noodzakelijk zou zijn – dus nog vóór het onderzoek gedaan was.
De wijziging van de wet werd daarmee in gang gezet, zonder dat was aangetoond waarom die massale tap noodzakelijk was en nog vóór er een evaluatie was van de huidige wet. Uiteindelijk besloot de minister van Binnenlandse Zaken in 2012 dat een evaluatie wel gewenst was – maar wel binnen het kader van de al geplande wijzigingen van de wet. De uitkomst van de evaluatie – het rapport van de commissie Dessens – is in dat licht niet verrassend, namelijk: de bevoegdheden om massaal communicatie te kunnen verzamelen moet worden uitgebreid. Die aanbeveling is vervolgens overgenomen door minister Plasterk die in reactie op het rapport aankondigde met een wetsvoorstel te komen.
Een écht onderzoek naar de noodzaak van de uitbreiding van bevoegdheden en de effectiviteit van de huidige wet is er nooit geweest. Het ontbreken van dergelijk onderzoek én maatschappelijk debat daarover is dan ook een doorn in het oog van de CTIVD, zo blijkt het meest recente jaarverslag van de commissie. Wij delen die conclusie. Zonder het aantonen van de noodzaak is er volstrekt geen aanleiding de uitbreiding van de bevoegdheden zelfs maar bespreekbaar te maken.
Dan nog iets: het is vreemd dat bevoegdheden eigenlijk altijd alleen maar uitgebreid worden. Je zou ook kunnen stellen dat als bevoegdheden eigenlijk nauwelijks gebruikt worden of niet meer effectief zijn, ze geschrapt worden. Dat geldt voor de politie, maar ook voor de geheime dienst. We zijn dan ook benieuwd of er bevoegdheden gaan verdwijnen.
We zijn erg nieuwsgierig naar de uiteindelijke voorstellen van Plasterk en de onderbouwing om die voorstellen te doen.
Anoniem
“Die aanbeveling is vervolgens overgenomen door minister Plasterk aankondigde de aanbevelingen uit het rapport over te nemen en met een wetsvoorstel te komen.”
Even nalezen?
Ja.
“Die aanbeveling is vervolgens overgenomen door minister Plasterk aankondigde de aanbevelingen uit het rapport over te nemen en met een wetsvoorstel te komen.”
Even nalezen?
Ton Siedsma
Aangepast, dank!
Anoniem
“Dan nog iets: het is vreemd dat bevoegdheden eigenlijk altijd alleen maar uitgebreid worden. Je zou ook kunnen stellen dat als bevoegdheden eigenlijk nauwelijks gebruikt worden of niet meer effectief zijn, ze geschrapt worden.”
Tsja… de cirkelredenatie is even simpel als stupide: Maatregelen werken blijkbaar omdat er geen nieuwe incidenten zijn. Zijn er nieuwe incidenten dan zijn nieuwe maatregelen nodig.
Jaap Schuurman
“Dan nog iets: het is vreemd dat bevoegdheden eigenlijk altijd alleen maar uitgebreid worden. Je zou ook kunnen stellen dat als bevoegdheden eigenlijk nauwelijks gebruikt worden of niet meer effectief zijn, ze geschrapt worden.”
Tsja… de cirkelredenatie is even simpel als stupide: Maatregelen werken blijkbaar omdat er geen nieuwe incidenten zijn. Zijn er nieuwe incidenten dan zijn nieuwe maatregelen nodig.
Frank
Dank voor de uiteenzetting, Ton. Wat zijn belangrijke data waarop onderwerpen als deze worden besproken in de relevante gremia? Wat kunnen wij doen / wie kunnen wij aanschrijven?
Jaap Vegter
Doet me denken aan de man die op de Dam in Amsterdam de hele dag met zijn vingers liep te knippen. Gevraagd waarom hij dat deed antwoordde hij “Dat is om de olifanten weg te houden”. Toen de vragensteller reageerde met “Maar er zijn hier toch helemaal geen olifanten?” zei hij “Je ziet hoe goed het werkt”.
Ardje
Het grote probleem is dat de inlichtingendiensten waarschijnlijk nu toch al illegaal aan het werk is. Nu zullen ze nooit transparantie kunnen geven omdat ze dan waarschijnlijk moeten toegeven dat een en ander illegaal gebeurt. Met de verbeterde wetgeving kunnen ze gewoon eerlijk zijn. En willen we dat niet allemaal? Eerlijke politici!
Jaap Schuurman
Is dat niet hetzelfde als: diefstal legaal maken zodat de dief je achteraf gewoon kan vertellen wat ie gestolen heeft. Dat is namelijk handig voor de verzekering
Jesse
Dat mis ik hier ook ja Frank. De call to action, die zo sterk door bijvoorbeeld “Fight for the Future” wordt gebruikt om druk te zetten op de relevante politici.
Na het lezen van een stuk als dit ben ik gemotiveerd om wat te veranderen aan deze situatie, het zou nuttig zijn dit gevoel daarbij direct te vertalen naar een actie.
Laat een lijst met politici en hun telefoonnummers/emailadressen/twitter accounts zien zodat zij eens horen wat het publiek van deze plannen vindt. Maak een wall of Fame/Shame waar je kan zien welke politici/partijen dit voorstel steunen of tegenwerken. Stuur desnoods door naar een petitie.
Het publiek is het zat maar weet niet hoe ze dat moeten uiten, help ons daarbij BOF! 😉
annoniem
De vraag die nauwelijks gesteld wordt is, wat doen ze met al die
verzamelde data.