De vrijheid van misselijkheid
Hoewel wij opkomen voor de grondrechten van internetgebruikers, zijn grondrechten er natuurlijk voor iedereen. Iedereen heeft het recht op vrijheid van meningsuiting. Daar waar belangen botsen, moet die belangen tegen elkaar worden afgewogen. De vraag is dan: welke belang moet zwaarder wegen?
MartaMaria Fontana (foto)
Wat als niemand van Michael Brown had gehoord?
De vrijheid om je eigen keuzes te maken is er ook voor Twitter. Ook toen Twitter besloot accounts af te sluitenDe CEO van Twitter over het beleid om accounts af te sluiten. van hen die iets “related to” schreven over het filmpje waarin de journalist James Foley wordt onthoofd. Naar verluid gebeurde dat op het verzoek van de familie. Google nam eenzelfde beslissing: het filmpje zelf is niet meer te vindenHet filmpje van de onthoofding van Foley is niet meer te vinden op YouTube. op YouTube. De foto's van de zwarte jongeman die in Ferguson door de politie werd doodgeschoten staan overigens nog wél op TwitterEén van de tweets met een foto van de neergeschoten Brown..
Deze beslissingen van Twitter en Google zijn veel problematischer dan op het eerste gezicht lijkt. Twitter en Google zijn inmiddels zo groot dat hun beslissing om geen aandacht te schenken aan een bepaald nieuwsfeit bepalend kan zijn voor de verdere ontwikkeling daarvan. De rellen in Ferguson, na het doodschieten van een zwarte jongeman, zijn illustratief: de rellen waren direct trending op Twitter, maar Facebook-gebruikers lazen er pas 24 uurOp Twitter was Browns dood direct zichtbaar, bij Facebook slechts sporadisch. later over. Voor hetzelfde geld waren de algoritmen helemaal nooit aangeslagen, hadden slechts weinigen van Michael Brown en de rellen gehoord en was er geen ophef ontstaan.
Soms zijn gekwetste zieltjes belangrijker
Hoe schokkend het filmpje van de onthoofding ook is, het is de keiharde realiteit van onze wereld. Dit soort beelden zijn medebepalend voor onze toekomst. Denk maar aan het beeld van dat Vietnamese meisjeDe wereldberoemde foto "Napalm Girl". dat op de vlucht is nadat een napalmbom op haar dorp is gegooid, of het beeld van de Irakees die aan een lijntje wordt gehoudenHet iconische beeld van het wangedrag van Amerikaanse soldaten in de Abu Ghraib-gevangenis. in de Abu Ghraib-gevangenis. Als die beelden niet op ons netvlies gebrand waren, hadden we een heel ander beeld gehad bij de oorlogen in Vietnam en Irak.
Dit soort beelden moet gezien worden – in ieder geval door hen die dat willen. Elk van ons moet dat voor zichzelf bepalen. Die keuze wil je niet uit handen geven aan een commercieel bedrijf, hoe comfortabel dat op het eerste gezicht ook lijkt. Zo'n bedrijf heeft andere belangen, die van de aandeelhouders in de eerste plaats. Zo'n bedrijf wordt niet rijk van gebruikers die misselijk worden en zich ongemakkelijk voelen. Maar in the grand scheme of things zijn die gekwetste zieltjes soms wel veel belangrijker. Daarom moet de keuze bij de gebruiker liggen.
Hoe schokkend het filmpje van de onthoofding ook is, het is de keiharde realiteit van onze wereld.
Vrijheid van onderneming versus die van meningsuiting
Hoe dat zich verhoudt met de vrijheid van Twitter en Google? Die hebben, net als ieder ander, alle vrijheid. Daar waar hun vrijheid botst met de vrijheden van anderen moeten belangen worden afgewogen. De wetmatigheid die ontstaat: naarmate de marktmacht van zo'n platform groeit, moet het belang van de vrijheid van meningsuiting steeds zwaarder gaan wegen ten opzichte van het belang van ondernemersvrijheid. En dat betekent dat Twitter of Google in casu bijzonder weinig vrijheid hebben om de vrijheid van meningsuiting van hun gebruikers in te perken. Van de filmpjes van de onthoofding van een journalist moeten ze dan ook afblijven.
Marco
Facebook heeft de reputatie dat ze gruwelijke beelden soms dagen laten staan en hun gebruikers voor een halve blote borst vrijwel direct blokkeren. Al met al zijn Twitter, Google, Facebook gewoon (nog) niet de meest geschikte media voor al deze
ellendemaatschappelijk relevante nieuwsfeiten. De foto van het Vietnamese meisje stond destijds ook niet in de Libelle, neem ik aan.tifkap
Als twitter en facebook wel een (toegejuigde) rol kregen in de arabische lente, en dus kennelijk juist een maatschappelijke rol hadden, waarom mogen ze het dan niet hebben als het gaat om propaganda van ‘de vijanden’?
Waarom moeten we telkens Voltaire van stal halen als er iets langskomt wat sommige mensen niet willen dat jij ziet? :
“I disapprove of what you say, but will defend to the death your right to say it”
Robert
Bedrijven als Twitter, Facebook of Google zouden zich inderdaad niet continue bezig moeten houden met de inhoud van de services die ze runnen. Toch is dat in elk geval zo zwart en wit te maken, de social media platformen zijn een belangrijke bron van nieuws voor mensen tegenwoordig. Met het gebruiken van deze platformen ben je echter ook akkoord gegaan met de regels die die bedrijven willen handhaven, de EULA’s. Buiten dat niemand die dingen echt leest of begrijpt zijn ze ook zo opgesteld dat de bedrijven redelijk flexibel zullen blijken over hoe ze met “hun” content om kunnen gaan.
Het vervelende is dat de grip op de deze bedrijven feitelijk nog minder is dan op onze eigen overheid. Dus als je het dan hebt over de vrijheid van meningsuiting dan heb je het over iets dat in ons rechtsgevoel heel hoog aangeschreven zal staan. Maar ja, die bedrijven hebben daar lak aan. Zij zullen doen wat hun het beste uitkomt, en als dat het verwijderen van relevant nieuws over de harde werkelijkheid is, dan zal dat gebeuren.
Het wordt dus heel hard tijd dat we wakker worden en stoppen zomaar te accepteren dat de normen bepaald worden door private bedrijven die ons als “product” zien en niet als “burger” die rechten heeft.
Over geschiktheid van dergelijke media op internet… ach, op de TV zit een uit-knop… op je laptop / smartphone toch ook? Ga er niet heen als je je ogen wilt sluiten voor de werkelijk hardheid in deze wereld. Ik wil het wel weten en als ik besluit dat ik het wil zien, dan wil ik er niet achter komen dat een bedrijf bepaald wat ik wel niet mag zien. Ik wil dat niet van mijn overheid en nog minder van degene die mij als product behandeld.
Leo
Tijdens de Irak kwestie omstreeks oktober 2004, was er ook een onthoofding van een Brit. Eveneens met zo’n typisch Amerikaan orange gevangenen-uniform. Daarvan vond de NOS dat we dat niet op het nieuws hoefden te zien; we moesten het maar geloven. Het stond uiteraard wel op Ogrish en Rotten.com. En als je zoiets ziet heeft dat wel impact, ja. Je kunt ook je ogen voor realiteit sluiten. Er zit een fragment hiervan in Fitna (Geert Wilders’ filmpje).
Dat was toen blijkbaar niet strafbaar, terwijl de broer van het Britse slachtoffer in Amsterdam woont (of woonde).
Moet straks het Fitna proces nog over zonder Moscowicz…
Anoniem
De situatie ligt veel complexer dan dat hier wordt beschreven. Bedrijven hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Enerzijds om de vrijheid van meningsuiting van hun klanten te steunen. Anderzijds om de gezondheid van hun klanten niet te schaden. Dat soort misselijke beelden kunnen zeer traumatiserend zijn. (niet iedereen is slim genoeg om voor zichzelf te kunnen beoordelen of ze het kunnen aanzien, en als de NOS het zou uitzenden, is het vaak al te laat voor de uit-knop.)
Dan vond ik de situatie waarbij facebook afbeeldingen van vrouwen die borstvoeding geven censureert, terwijl ze rape jokes met filmpjes waarin een vrouw verkracht wordt rustig lieten staan, erger.
tifkap
Het is niet aan een bedrijf om te censureren, ongeacht hoe misselijk sommige mensen ervan kunnen worden. Dit is bovendien niet uitgezonden op een broadcast medium, waar je niet van te voren kunt beoordelen of je het wel wilt zien.
Jantje
Het verbieden is een domme actie. De beelden zijn verschrikkelijk, maar doordat we ze nu zien, worden ze bekend. Als alles geblokkeerd zou worden dan zouden terreurbrigades als ISIS gewoon hun gang kunnen gaan, zonder dat het opgemerkt wordt.
Dit is in de geschiedenis vaak genoeg voorgekomen. (zie alle andere “veroveringen” van de Islam, die op dezelfde manier zijn gegaan, namelijk d.m.v. genocide.)
Roel3
Er is een verschil tussen het meisje in Vietnam en de onthoofding van Foley. Het meisje was, wrang maar waar, collateral damage, dus niet moedwillig tot slachtoffer gemaakt. Foley is wél moedwillig tot slachtoffer gemaakt, met de bedoeling om angst, terror ook wel, te verspreiden via de media.
Het meisje leeft nog.
Google, Facebook en Twitter zijn ondernemingen. Zij beloven niet alle informatie ongecensureerd door te geven, integendeel, gebruikers stemmen in met een gedragscode. Wat G,F&T doen is hetzelfde als een groenteboer die een bord ‘hedenmiddag geen paprika’s” in de etalage zet.
Zenger staat te blaffen bij de verkeerde boom.
Rejo Zenger
Een paar opmerkingen naar aanleiding van je reactie.
Ik stel niet dat aanbieders als Google en Twitter beloven informatie ongecensureerd door te zullen geven. Sterker nog, ik zeg dat ze juist de vrijheid hebben om dat niet te doen. Dat moeten ze, als uitgangspunt, inderdaad zelf weten. En ja, daar ga je als gebruiker mee akkoord.
Maar, doordat deze aanbieders zo groot zijn dat ze praktisch gezien monopolisten zijn, hebben de keuze van deze aanbieders om informatie al dan niet te weigeren bijzonder grote impact: het kan nieuws maken of juist compleet verzwijgen. En dat betekent dat bedrijven die zo’n positie hebben, zouden andere afwegingen tussen de belangen moeten maken.
En daar zit ook meteen het verschil met die groenteboer: als de ene groenteboer dat bord buiten heeft staan, loop je een hoekje om en koop je de paprika’s bij de volgende groenteboer. Maar bij Twitter kan dat niet: daar is er maar één van. In het verlengde daarvan: meer concurrentie voor Twitter betekent ook meer vrijheid voor Twitter.
Roel3
GF&T zijn niet in te halen door enige concurrent hier (wel in China). Dat is een gegeven. Dat buig je niet om binnen een jaar of vijf. Dus dan kun je wel foei roepen, maar dat heeft geen nut. Je gaat er niet over.
Het wel goed om te signaleren, maar oproepen aan Amerikaanse bedrijven hebben geen enkele zin, tenzij je met een miljoenenmassa bent. En: het hoeft ook niet, want wie wil, vindt dat filmpje toch wel. Snuff movies bestaan ook al bijna zo lang als film.
Ik vind zo’n filteractie van GF&T een aanvaardbare maatregel. Veel belangrijker voor internetvrijheid vind ik bijvoorbeeld dat Tor blijft functioneren, zodat men in Iran de dagelijkse, hevige internetcensuur, kan blijven omzeilen.
Victor
Nieuws als de onthoofding van James Foley of de schietpartij in Ferguson horen bij de harde werkelijkheid die niet liegt. Het niet vermelden van nieuws hierover , het niet tonen of verwijderen daarvan is een vrije keuze maar zou voor gebruikers van intermediars als Google en Twitter sowieso het signaal moeten zijn om vaker alternatieve bronnen voor nieuws te gebruiken. En ook om niet op voorhand de `waarheid` van Google en Twitter te geloven. Het zijn immers commerciële bedrijven met aandeelhouders die zich laten leiden door een agenda van belangen.De gebruiker is daarin vooral deel van statistieken en zijn rechten zijn in feite altijd ondergeschikt.
Mat
De informatie die door GFT wordt getolereerd, wordt grotendeels bepaalt door de cultuur waarin ze ontstaan zijn. Geweld is daar de gewoonste zaak van de wereld, een blote borst niet. Uiteindelijk gaat het erom hun markt te beschermen, want ze hebben de “informatie”van hun gebruikers hard nodig.
Zolang wij het misbruik van privacy acceptabel vinden blijven zij bepalen wat er te zien is of dat nou leuk is of niet.
Het verbaast me dat er geen tegenreactie komt in de vorm van een een echt sociaal netwerk waarin het gaat om de communicatie tussen gebruikers en niet om grootschalige data-mijnbouw.
Sven Slootweg
Die zijn er al; Diaspora, Identi.ca, etc.
Michel
Ook de vrijheid van meningsuiting kent grenzen. Als iemand een kind verkracht en de opname daarvan op YouTube zet, dan zeggen we toch ook niet dat ‘die gruwelijkheid nu eenmaal de realiteit is’? Is de onthoofding van Foley wezenlijk anders?
Anoniem
Er zitten zeker grenzen aan de vrijheid van meningsuiting. We hebben met zijn allen besloten dat niet alleen het maken, maar ook het verspreiden en bekijken van kinderporno strafbaar is. Voor onthoofdingsvideo’s geldt dat niet.
In die zin is de video van Foley dus inderdaad anders.
Rien Broekstra
Beste Rejo,
Interessant onderwerp! Ik kan me vinden in je stelling dat de marktmacht van een communicatieplatform verband zou moeten houden met de vrijheid van de eigenaar van dat platform om de uitingsvrijheid van haar gebruikers te beperken.
Echter (helaas?) is het europees mensenrechtenhof vooralsnog slechts in zeer uitzonderlijke gevallen bereid om de vrijheden van die marktmachthebbers (eigendom, uitingsvrijheid, etc.) te beperken ten gunste van de uitingsvrijheid van haar gebruikers, zo lang die gebruikers een bruikbaar alternatief hebben. De vrijheid van meningsuiting impliceert geen vrijheid van forum!
Zoals de situatie nu ligt, is de vrijheid van Youtube en Twitter om dit soort zaken te beperken dus nog steeds aanzienlijk en ik denk dat het censureren van de onthoofdingsfilmpjes door deze partijen dan ook door de huidige grondrechtelijke beugel kan.
(Shameless plug: ik heb een analyse gemaakt van dit onderwerp binnen evrm-perspectief. Misschien vinden jij of de lezers hier dit interessant leesvoer: http://www.scriptiesonline.uba.uva.nl/482019 )
Rien
Hmm, ik had hier een mooie reactie gepost, maar die is verdwenen. Mag ik geen links in een reactie opnemen?
Tim Toornvliet
Hij staat er nu. Om spam te voorkomen worden comments met links gemodereerd, dat kan soms helaas even duren.
Wendie
Maar wat nou als de familie vraagt om dit filmpje te verwijderen? Het schendt de privacy van de omgebrachte personen nogal. Die hebben zelf geen toestemming gegeven om hun onthoofding te laten filmen en wereldwijd bekend te maken, lijkt me zo.
Bovendien doe je met het bekend maken precies wat ISIS wil. En ik zie niet zo in waarom je kinderporno zou verbieden en filmpjes van onthoofdingen (snuff movies) niet, er zijn overal ziekelijk belangstellenden voor en in beide gevallen schaadt je de slachtoffers/nabestaanden met publicatie.
Het is nieuws dat het gebeurt, maar dat kun je ook in tekst zetten, Het filmpje laten zien is toch een behoorlijke vorm van sensatiezucht, a la ik moet alles van iedereen mogen zien want dat is nieuws.
Als het een familielid van mij zou betreffen zou ik niet willen dat de hele wereld ernaar kan kijken. En al helemaal niet omdat ik dan zou weten dat de daders er zeer tevreden over zouden zijn, over die verspreiding.