Het kabinet heeft een wijziging op de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 (WIV) ingediend bij de Tweede Kamer. De wijziging introduceert een verruiming van de bestaande bevoegdheden van de AIVD. Zo zal de AIVD in de telecomsector, de financi?le sector en de vervoerssector gegevens en ook hele bestanden kunnen gaan vorderen. De nieuwe bevoegdheden moeten het mogelijk maken “verschillende aspecten van het gedrag van [..] personen en organisaties” in kaart te brengen. “Daarbij staan met name de aspecten identificatie, verplaatsing, communicatie en financieren centraal.” Met de bevoegdheden kan de AIVD op grote(re) schaal gaan doen aan data-mining.

De Raad van State is in zijn advies op een aantal punten kritisch over het voorstel. De Raad stelt onder meer vraagtekens bij de noodzaak van het grootschalig invoeren van een informatieverplichting, het niet opnemen van een garantie voor een vergoeding voor de volledig gemaakte kosten, het punt van garanties voor de bescherming van gegevens en het nalaten van het vragen van een advies aan het College bescherming persoonsgegevens (CBP).

Op dit moment werkt de AIVD met uitzondering van de telecomsector geheel op basis van vrijwillige arrangementen, zoals convenanten. Het voorstel doorbreekt dit tot nu toe geldende beginsel van vrijwilligheid door het opleggen van nieuwe informatieverplichtingen in de financi?le en vervoerssector. Voor het beginsel van vrijwilligheid was nog niet lang geleden bij de totstandkoming van de WIV nog nadrukkelijk gekozen. De Raad van State stelt vraagtekens bij de noodzaak van deze koerswijziging. “Enerzijds wordt in de memorie van toelichting opgemerkt dat de afhankelijkheid van (louter) vrijwillige medewerking in het licht van de te beschermen belangen niet meer wenselijk is. Anderzijds wordt opgemerkt dat daarmee niet gezegd is dat bestaande vrijwillige arrangementen van artikel 17 WIV niet zouden voldoen. [..] Dit roept de vraag op waarom en met het oog op welke gevallen het [..] thans nodig wordt geacht de mogelijkheid in te voeren bepaalde bestuursorganen en instanties een informatieverplichting op te leggen.”

Voor de kabinet geldt echter het “principi?le uitgangspunt dat het in de huidige tijd van bestrijding van (internationaal) terrorisme onwenselijk is dat gegevens [..] in alle gevallen slechts op basis van vrijwilligheid ter beschikking kunnen komen.” Deze arrangementen voldoen volgens het kabinet wel elk individueel, maar leveren in hun totaliteit geen dekkend informatiestelsel op. Het wetsvoorstel past in een trend de vrijwillige verstrekking te doorbreken om de toegang tot bestaande gegevensbestanden af te dwingen. Sinds het inwerkingtreden van de Wet bevoegdheden vorderen gegevens op 1 januari dit jaar geldt ook ten aanzien van de opsporing van strafbare feiten een algemene plicht gegevens te verstrekken aan justitie in het kader van de strafvordering.

“De Raad adviseert om ten aanzien van de verplichting tot gegevensverstrekking door niet-bestuursorganen in de wet een garantie voor volledige kostenvergoeding op te nemen. Dit advies van de Raad nemen wij niet over. In dit wetsvoorstel kiezen wij voor een vergoedingssystematiek waarmee wordt aangesloten bij het bestaande systeem van vergoedingen voor informatieverplichtingen voortvloeiend uit de huidige artikelen 28 en 29 van de WIV 2002 en waarvoor artikel 13.6, tweede lid, van de Telecommunicatiewet een regeling biedt”, aldus het kabinet. Het is juist deze vergoedingssystematiek in de telecommunicatiesector die niet lijkt te voldoen en inmiddels tot een hoog oplopend conflict tussen de overheid en de aanbieders heeft geleid. De aanbieders, waaronder KPN, proberen nu via de rechter de door hen gemaakte kosten alsnog vergoed te krijgen.

Het kabinet heeft over het voorstel geen advies ingewonnen bij het CBP. “Hoewel de Wet bescherming persoonsgegevens niet van toepassing is en het vragen van advies derhalve niet wettelijk verplicht was, had dit naar het oordeel van de Raad in dit geval niettemin voor de hand gelegen”, aldus de Raad van State. Het kabinet gaat hier niet verder op in, aangezien het CBP geen wettelijke adviestaak heeft ten aanzien van het voorstel. Dat is jammer, aangezien het wetsvoorstel in elk geval feitelijk van grote betekenis is voor de relatie tussen burgers en houders van hun gegevens. Het CBP is in Nederland de organisatie bij uitstek om over het belang van de burger bij de bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer te adviseren.

Bits of Freedom schreef eerder over het ontwerpvoorstel, de nieuwe bevoegdheden, en de implicaties voor de persoonlijke levenssfeer in de nieuwsbrief van 29 maart 2006. Het kabinet heeft de memorie van toelichting naar aanleiding van het advies van de Raad van State op een aantal punten aangevuld, maar is niet tot belangrijke inhoudelijke wijzigingen in het voorstel gekomen.

• Kamerstuk 2005-2006, 30553, nr. 2, Tweede Kamer Wijziging Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 i.v.m. onderzoek naar en maatregelen tegen terrorisme; Voorstel van wet http://www.bof.nl/docs/KST97274.pdf
• Kamerstuk 2005-2006, 30553, nr. 3, Tweede Kamer Wijziging Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 i.v.m. onderzoek naar en maatregelen tegen terrorisme; Memorie van toelichting http://www.bof.nl/docs/KST97275.pdf
• Kamerstuk 2005-2006, 30553, nr. 4, Tweede Kamer Wijziging Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 i.v.m. onderzoek naar en maatregelen tegen terrorisme; Advies en nader rapport http://www.bof.nl/docs/KST97276.pdf
• Conflict over tapvergoedingen loopt hoog op (16.05.2006) http://automatiseringgids.sdu.nl/ag/nieuws/nieuws/toon_nieuwsbericht.jsp?di=190819
• AIVD mag databestanden opeisen (29.03.2006) http://www.bof.nl/nieuwsbrief/nieuwsbrief_2006_7.html

Dit artikel is automatisch geconverteerd uit het oude archief van nieuwsbrieven van Bits of Freedom.