Maandag 13 maart behandelde de rechtbank Den Haag de zaak van XS4ALL tegen de Staat over de kosten om het netwerk aftapbaar te maken en te houden. XS4ALL wil de circa 500.000 euro terug die zij heeft ge?nvesteerd in 2001-2004 en vergoeding voor alle toekomstige kosten door afschaffing van artikel 13.6 lid 1 van de Telecommunicatiewet. Daarin is bepaald dat telefoon- en internetaanbieders zelf alle kosten moeten dragen om te voldoen aan opsporingsbehoeften. De Staat betaalt alleen een vergoeding per uitgevoerde opsporingsopdracht. Die vergoeding is overigens per 1 april 2005 dramatisch verlaagd, en sinds die tijd onderwerp van een aparte procedure van ondermeer KPN tegen de Staat.

Volgens XS4ALL is de kostenafwenteling in strijd met Europees recht, zoals de regels over vrij dienstenverkeer in artikel 49 EG, de machtigingsrichtlijn en het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (in bijzonder het eigendomsrecht en de uitingsvrijheid). Advocaat Remy Chavannes van kantoor Brinkhof betoogde dat XS4ALL geen bijzondere verantwoordelijkheid droeg voor het opsporen van criminaliteit. Met behulp van zes vergelijkingen gaf Chavannes aan waar de balans lag tussen eigen verantwoordelijkheid en algemeen belang. In het geval van een ecotax voor vliegpassagiers, visquota voor vissers of een GPS-locatieverplichting voor scooters (ter opsporing na diefstal) hebben de gebruikers een direct of indirect voordeel van de maatregel en kan het redelijk zijn dat zij zelf voor de kosten van de maatregel opdraaien. Bij andere (fictieve) maatregelen, zoals het verplicht moeten verstrekken van gratis benzine door pompstations aan politie-auto’s of het moeten installeren van camera’s door alle gebedshuizen in Nederland zou er geen enkele sprake zijn van direct of indirect voordeel, net zomin als bij het aftapbaar maken van de netwerken.

De Staat verweerde zich bij monde van Mr A.B. van Rijn en Mr. B.J. Drijver van Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn grotendeels formeel; dat het een puur Nederlandse zaak betrof en dat bepalingen ten aanzien van grensoverschrijdend dienstenverkeer dus niet van toepassing zouden zijn. Verder was de bepaling over de kosten tot stand gekomen na een zorgvuldige afweging door de wetgever en kon het dus niet onredelijk zijn. De kosten die XS4ALL had gemaakt, waren bovendien verwaarloosbaar, terwijl de Staat omgekeerd zou moeten vrezen voor enorm hoge lasten als zij de kosten wel zou moeten vergoeden.

Naar aanleiding van het betoog van XS4ALL over de verschillende aanpak van kostenverdeling in de EU lidstaten wilde de rechtbank van de Staat weten of eventuele kostenvergoeding aangemerkt kon worden als verboden staatssteun. Dat was inderdaad het geval, bevestigde de Staat, zolang artikel 13.6.1 TW in werking was, in samenhang met artikel 13.1 (de verplichting om alleen aftapbare netwerken en diensten aan te bieden).

Zowel XS4ALL als de Staat wezen op het feit dat er 2 miljoen Nederlanders zijn die nog nooit gebruik hebben gemaakt van internet. Volgens de Staat was dat een belangrijk argument om de lasten voor internettaps alleen bij de internetters neer te leggen. Chavannes betoogde echter het tegendeel, omdat “aftappen van internet in de overgrote meerderheid wordt ingezet om de communicatie van ‘analoge’ criminaliteit te volgen; terrorisme, fraude, moord, diefstal.” En: “Het feit dat criminelen soms ook gebruik maken van internet, maakt een internet provider als XS4ALL niet verantwoordelijk voor hun daad, noch voor de opsporing daarvan. Criminelen vliegen ook wel eens en doen ook boodschappen, zonder dat KLM of Albert Heijn een bijzondere verantwoordelijkheid hebben(…).”

Tijdens de zitting bood XS4ALL aan om de cijfers over het aantal geplaatste internettaps bekend te maken bij de rechtbank, omdat “er heel weinig wordt getapt [op internet] en dit gegeven zeer relevant is voor de afweging van de proportionaliteit van de maatregel.” Hier ging de rechtbank niet op in, maar mogelijk keert dit aanbod in een later stadium terug.

• Pleitnotitie van XS4ALL http://www.xs4all.nl/nieuws/pdf/pleitnotities.pdf
• Pleitnotitie van de Staat http://www.xs4all.nl/nieuws/pdf/pleitnotities_staat.pdf
• Overzicht van eerdere processtukken http://www.xs4all.nl/nieuws/bericht.php?id=732

Dit artikel is automatisch geconverteerd uit het oude archief van nieuwsbrieven van Bits of Freedom.