Het huidige kabinetsbeleid perkt de mogelijkheden om op anonieme wijze gebruik te maken van internet en e-mail te veel in. Dat stelt jurist Anton Ekker, die op dit onderwerp is gepromoveerd bij het Instituut voor Informatierecht (IViR) in Amsterdam. Ekker wijst op verschillende juridische en technische ontwikkelingen die er toe leiden dat steeds meer aspecten van het communicatiegedrag worden vastgelegd. Voorbeelden zijn de Europese bewaarplicht van verkeersgegevens en de verruimde bevoegdheden van politie en justitie om identificerende gegevens op te vragen.

In zijn onderzoek gaat Ekker in op de vraag hoe de anonimiteit van communicerende burgers gereguleerd is en wat de grondrechtelijke argumenten zijn voor bescherming van anonimiteit. Hij komt tot de conclusie dat er behoefte bestaat aan een expliciet geformuleerd recht om anoniem te communiceren. Ekker stelt ook een wettelijke regeling voor, waarin duidelijk is aangegeven onder welke omstandigheden dit recht opzij kan worden gezet. Naar zijn oordeel dient de rechter te beoordelen of telecomproviders en internetaanbieders verplicht kunnen worden om de identiteit van hun klanten bekend te maken aan derden. In de voorgestelde regeling zouden ook procedurele waarborgen worden opgenomen voor anonieme gebruikers. Zo dienen gebruikers op de hoogte gesteld te worden van een poging om hun identiteit te achterhalen. Ook moeten zij in de gelegenheid worden gesteld om zich hiertegen te verzetten. Een dergelijke regeling sluit aan bij de Amerikaanse praktijk. Ekker pleit er niet voor een recht op anonimiteit in de Grondwet op te nemen.

In zijn proefschrift komt Ekker tot de conclusie dat in de informatiesamenleving de regulering van anonimiteit niet overzichtelijk is vastgelegd. De bescherming en doorbreking van anonimiteit worden geregeld door uiteenlopende wettelijke regelingen en door jurisprudentie.

“Rondom anonieme communicatie spelen in de informatiemaatschappij zwaarwegende maatschappelijke en grondrechtelijke belangen die vragen om een rechtsinstituut dat het individu in beginsel de keuze geeft om anoniem te blijven en dat een kader schept om zijn belang bij anonimiteit af te wegen tegen andere publieke en private belangen. De meest effectieve manier om te verzekeren dat de constitutionele belangen van de anonymus in concrete gevallen wordt meegewogen, is het toekennen van een zelfstandig en afdwingbaar recht. Hoewel de Europese en de Nederlandse wetgever de suggestie van een dergelijk recht zorgvuldig lijken te vermijden, hebben zij het maatschappelijk belang van een bepaalde mate van bescherming onderschreven”, aldus Ekker in zijn proefschrift.

• Anoniem communiceren: van drukpers tot weblog (maart 2006) http://dare.uva.nl/document/19656

Dit artikel is automatisch geconverteerd uit het oude archief van nieuwsbrieven van Bits of Freedom.