De jury van de Big Brother Awards is geschokt door de veelheid, diversiteit en ernst van de privacy-inbreuken die Nederlandse burgers in het afgelopen jaar hebben moeten ondergaan. Slechts met grote moeite heeft de jury het aantal nominaties kunnen beperken tot 3 per categorie.

Op zaterdagavond 11 oktober worden de winnaars van de Big Brother Awards bekend gemaakt tijdens een ceremonie in Paradiso, Amsterdam. Met de Big Brother Awards worden personen, bedrijven en overheden te kijk gezet die het afgelopen jaar het hardst hebben ingezet om de controle over burgers te vergroten en de privacy te schenden. De uitreiking begint om 19.30 en wordt gepresenteerd door columnist Pieter Hilhorst.

De genomineerden voor de Big Brother Awards 2003 zijn:

1. Personen

Piet Hein Donner Speciale Dubbele Nominatie Om recht te doen aan de stroom van voorstellen, suggesties en ideeën van Minister Donner die de privacy schenden en de controle over burgers vergroten, heeft de jury besloten tot een unieke dubbele nominatie. Donner I heeft zich in Balkenende I ingezet voor themaregisters waarin de politie informatie over onverdachte personen mag opslaan en voor een verlenging van de bewaartermijn voor ‘zachte’ informatie door de politie. Donner II kan bogen op het geheimhouden van aftapcijfers, introductie van de algemene identificatieplicht en veel begrip voor de Amerikaanse eisen met betrekking tot passagiersgegevens.

Martijn Bevelander Bevelander, beschuldigd van grootschalige spamming via internet, wordt door de jury genomineerd vanwege het vervalsen van afzendadressen, waardoor de privacy van willekeurige internetgebruikers is geschaad. Het bedrijf van Bevelander is uit de branche organisatie NLIP gegooid en de Amerikaanse Federal Trade Commission is een onderzoek naar hem gestart.

2. Bedrijven en instellingen

KPN De telecomgigant is door het College bescherming persoonsgegevens berispt voor het doorverkopen van geheime nummers aan de direct marketing branche. KPN bleek al jaren de adresgegevens van de geheime nummers te verkopen, zonder dat zij haar abonnees daarover had geïnformeerd. De jury meent dat de 1 miljoen Nederlanders met een ‘geheim nummer’ tenminste mochten verwachten dat die nummers ook geheim zouden blijven.

Translink Dit samenwerkingsverband van de NS, Connexxion en de gemeentelijk vervoerbedrijven van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag streeft ernaar om de strippenkaart en het treinkaartje te vervangen door een OV Chipkaart. Via deze kaart kan het reisgedrag van iedere passagier worden opgeslagen en geanalyseerd. Een anonieme versie van deze kaart wordt extra duur.

Meerdere Nederlandse advocatenkantoren Een groot aantal Nederlandse advocatenkantoren heeft gebruikgemaakt van de diensten van het handelsinformatiebureau Mariëndijk dat onder valse voorwendselen informatie opvroeg bij onder andere banken en uitkeringsinstanties. Tot de klanten van Mariëndijk behoorden de landsadvocaat Pels Rijcken en Droogleever Fortuijn, Nauta Dutilh, De Brauw Blackstone Westbroek, Houthoff Buruma en anderen.

3. Overheden

IND De Immigratie- en Naturalisatiedienst bewaart alle e-mails van zijn werknemers voor onbepaalde tijd. Dat is in strijd met het privacy-reglement van het ministerie van Justitie, waarvan de IND onderdeel is. Tijdens een onderzoek naar het e-mailgedrag van werknemers van de IND werd twee jaar oude e-mail teruggevonden.

Ministerie van Justitie Dit superministerie verdient een aparte nominatie, naast de minister, voor de enorme energie waarmee wetsvoorstellen en maatregelen worden geproduceerd die grote invloed hebben op de privacy van burgers, zoals het wetsvoorstel vorderen gegevens telecommunicatie en de identificatieplicht.

Het Openbaar Ministerie Het OM is verantwoordelijk voor de heersende obscuriteit rondom het aftappen in Nederland. Niet alleen is het onduidelijk hoeveel er wordt afgetapt, ook de wijze en betrouwbaarheid van het aftappen zijn aan twijfel onderhevig, zoals blijkt uit de zaak Baybasin. Alsof dat niet erg genoeg is, weigert het Openbaar Ministerie maatregelen te treffen om te voorkomen dat advocaten wederrechtelijk worden afgetapt.

4. Voorstellen

Identificatieplicht Het wetsvoorstel voor een uitgebreide identificatieplicht verplicht iedereen vanaf 14 jaar om te allen tijde een paspoort, rijbewijs of identiteitskaart bij zich te dragen en desgevraagd aan een opsporingsambtenaar of toezichthouder te tonen, op straffe van een boete van maximaal 2.250 euro. De wet legt burgers een permanente verplichting op zonder dat duidelijk is waarom de huidige identificatieplicht niet voldoet.

Wet vorderen gegevens telecommunicatie Het wetsvoorstel zorgt ervoor dat alle 40.000 politie agenten in Nederland mogen opvragen wie de gebruiker is van een e-mailadres. De 500 officieren van justitie mogen verkeersgegevens opvragen. De wet kent geen verdachtevereiste, er kunnen ook verkeersgegevens worden opgevraagd van personen die niet verdacht worden van een strafbaar feit. Politie en OM hoeven geen registratie bij te houden van het aantal opvragingen. Het wetsvoorstel neemt de huidige waarborgen bij het gebruik van bevoegdheden van politie en OM weg.

Preventief fouilleren Preventief fouilleren is een ernstige inbreuk op de fysieke privacy van personen. Zij worden immers niet verdacht van een strafbaar feit. De jury is niet onder alle omstandigheden tegen preventief fouilleren maar is bevreesd voor disproportioneel gebruik in gemeentes waar relatief weinig problemen zijn.

De jury bestaat uit:

Christiaan Alberdingk Thijm, advocaat; Lodewijk Asscher, jurist; Piet Beertema, internet pionier; Bart Jacobs, hoogleraar Beveiliging en correctheid van programmatuur; Karin Spaink, publiciste; Corien Prins, hoogleraar Recht en Informatisering;

De uitreiking van de Big Brother Awards 2003 vindt plaats tijdens het ‘Auteursrechtenvrij Muziekfestival’ van XS4ALL in Paradiso.

• Big Brother Awards Nederland 2003 http://www.bigbrotherawards.nl/

Dit artikel is automatisch geconverteerd uit het oude archief van nieuwsbrieven van Bits of Freedom.