Biometrische surveillancetechnologie, zoals gezichtsherkenning, is technologie waarmee je kan worden geïdentificeerd, geanalyseerd en gevolgd in de openbare ruimte. Bits of Freedom vindt dat dergelijke massasurveillance niet thuis hoort in onze straten.

 

Wat is er aan de hand?

Biometrische surveillance is in opmars. We zien vooral gezichtsherkenning op steeds meer plekkenLees ook dit artikel in de Volkskrant over de stand van gezichtsherkenning in Nederland om ons heen. Denk bijvoorbeeld aan de supermarktZoals eerder bij deze Jumbo, voetbalstadionsZoals in dit project bij de Johan Cruijff Arena, en het gebruik ervan door de politieLees hier wat wij eerder zeiden over gezichtsherkenning door de politie. We weten dat de politieLees hier wat wij eerder schreven over CATCH gezichtsherkenning toepast op gewone camerabeelden, maar ook dat zij experimenten doet met verdergaande toepassingen van gezichtsherkenning. Ook hebben wij laten zien hoe gemakkelijk het is om zelfLees hier hoe wij dit deden met gezichtsherkenningssoftware en publieke webcam mensen op straat te identificeren en te volgenLees hier wat de NRC over onze proef schreef.

Gezichtsherkenning is erg ingrijpend. Daarom roepen KamerledenZoals in deze motie van Kamerleden Kees Verhoeven en Chris van Dam op tot regulering en waarschuwen zelfs grote techbedrijvenLees hier wat wij eerder schreven over IBM's waarschuwing voor de gevaren ervan. Dan weet je dat er echt iets mis is. Naast gezichtsherkenning zien we ook andere manieren waarop ons lichaam wordt gevolgd, geanalyseerd en gecontroleerd. Zo zijn we bang voor de opkomst van immuniteitspaspoortenLees hier meer over de sinistere consequenties van immuniteitspaspoorten tijdens de coronacrisis, en zien we geluidsherkenning en andere 'slimme' sensoren onze steden overnemenZoals in het Eindhovense uitgaansgebied Stratumseind. Wij worden allesbehalve vrolijk van de inzet van dergelijke biometrische surveillancetechnologie in de openbare ruimte.

Waarom maken wij ons zorgen?

In een vrije en open samenleving speelt de openbare ruimte een belangrijke rol. Het is de plek waar het openbare leven en het publiek debat zich afspelen en waar wij onze democratische rechten —zoals het recht opLees hier het onderzoek dat Paula Hooyman hierover bij ons heeft gedaan vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst en non-discriminatie— uitoefenen. Het is belangrijk dat iedereen zich daar vrij voelt. Vrij om samen te komen, je mening te uiten en je te kunnen verplaatsen. De maatschappelijke kosten die de inzet van biometrische surveillance in de openbare ruimte met zich meebrengen zijn te grootLees hier wat wij eerder schreven over gezichtsherkenning in de openbare ruimte. Door de ongerichte toepassing van biometrische surveillance wordt elke voorbijganger in beeld gebracht. Zo kunnen individuen op grote schaal worden geïdentificeerd, geanalyseerd, gevolgd, geprofileerd en gestuurd. Deze technologie creëert een samenleving van wantrouwen, controle en discriminatie waarin je niet langer anoniem kunt deelnemen aan het openbare leven. Dat heeft een beperkende werking op hoe vrij je je voelt je rechten uit te oefenen.

Biometrie wil zeggen dat kenmerken van je lichaam worden gereduceerd tot meetbare eenheden. Biometrische surveillance maakt mensen tot wandelende barcodesKijk hier terug wat we daarover hebben gezegd bij The Hmm die kunnen worden gescand en gekoppeld aan gegevens die al eerder over hen zijn verzameld. Hierbij is het erg belangrijk om te bedenken dat je maar één gezicht hebt, waarvan je de kenmerken niet kunt veranderen en dat je niet thuis kunt laten. Als er eenmaal een barcode aan je gezicht gekoppeld is, ben je daarmee dus altijd te volgen. Eenmaal afgenomen ben jij de controle over die gegevens kwijt en er is geen mogelijkheid je aan de surveillance te onttrekken.

Net als andere profilerende technologie is het in de kern gebouwd om onderscheid tussen mensen te maken en hen als het ware te sorteren. Hierdoor worden zowel bestaande ongelijkheden in onze maatschappij als het machtsonevenwicht tussen overheden, technologiebedrijven en burgers versterkt.

Wij vinden dat deze technologie een te grote inbreuk op onze rechten en vrijheden vormt, en onze open en vrije samenleving schaadt. Nu we gezichtsherkenning op steeds meer plekken om ons heen zien, wordt het tijd om op te komen voor onze vrijheden op straat.

Wat is de positie van Bits of Freedom?

Bestaande wetgeving verbiedt biometrische surveillance in de openbare ruimte. Wat ons betreft is dat helder. Daarom hebben wij geen behoefte aan reguleringLees hier meer over waarom we dat denken door techbedrijven of overheden die de deur hier voor open zetten, of aan een moratoriumLees daarover onze bijdrage op het PrivacyCamp 2019.

Maar ondanks dat privacywetgeving het niet toestaat, zien we deze technologie toch haar kop opsteken. Nationale toezichthouders blijken onvoldoende toegerust om de wet te handhaven, de inzet van deze technologie een halt toe te roepen en zo onze rechten en vrijheden te beschermen.

In een vrije samenleving is geen plaats voor biometrische surveillancetechnologie. Daarom vindt Bits of Freedom dat deze technologie effectief uit het openbare leven moet worden gebannen. Hiervoor is het nodig dat bestaande wetgeving wordt gehandhaafd en de huidige, onrechtmatige inzet per direct wordt gestopt. De Europese Commissie en de nationale wetgever moeten nadrukkelijk duidelijkheid scheppen door dit verbod in aanstaande wetgeving te verstevigen.

Wat doet Bits of Freedom?

Bits of Freedom voert campagne om onze straten vrij te houden van technologie waarmee we worden geïdentificeerd, geanalyseerd en gevolgd. We zetten het onderwerp op de agenda en zorgen voor bewustwording.

Op Europees en nationaal niveau roepenLees hier de oproep die wij eerder met EDRi deden we beleidsmakers op om duidelijkheid te creëren en het verbod op biometrische massasurveillance in nieuwe wetgeving ijzerhard te maken. Dat doen we onder andere door samen met maar liefst 40 organisaties door heel Europa in een Europees burgerinitiatiefGa hier naar de campagnesite van Reclaim Your Face waar je het burgerinitiatief kunt ondertekenen! de Europese Commissie op te roepen tot een dergelijk verbod.

Sluit je aan bij de beweging tegen biometrische massasurveillance