Terwijl wij een handtekening zette onder de oproep aan het kabinet om encryptie te stimuleren, kwam de politie met het nieuws dat zij weer een versleutelde berichtendienst van criminelen had gekraakt. Wat moeten we met dat nieuws?

Een ware goudmijn

Sinds een maand kon de politie meelezen met het versleutelde verkeerEen nieuwe klap voor georganiseerde misdaad, zegt de politie van de dienst Sky ECC. Een ware goudmijn, noemt de politie het. Volgens haar toont het opsporingsonderzoek maar weer eens aan dat criminelen "ten onrechte denken dat ze buiten het zicht van de politie kunnen blijven." En dit is geen eenmalig succes. Het proces tegen Taghi en 16 anderen dat deze week begon, is voor een deel gebaseerd op de 20 miljoen versleutelde chats die de politie verzamelde na de kraak"Versleutelde berichten: schat aan criminele informatie" van een andere veel door criminelen gebruikte versleutelde berichtendienst. Hoe verhoudt zich dit nieuws met de wens van de minister van Justitie en Veiligheid om het gebruik van encryptie te beperken?

Geen sta-in-de-weg

In de eerste plaats laat dit verhaal goed zien waartoe de Nederlandse politie in staat is, ook zonder dat de minister het gebruik van encryptie beperkt. De politie krijgt deze overwinningen natuurlijk niet in de schoot geworpen. Daarvoor was indrukwekkend recherchewerk nodig, net als de inzet van veel kennis van technologie, het slim gebruik van bevoegdheden zoals de hackbevoegdheid én een goede samenwerking met tientallen opsporingsdiensten in binnen- en buitenland. Dat deze criminelen encryptie gebruikten voor hun communicatiedienst heeft de opsporing misschien wat lastiger gemaakt, maar is blijkbaar geen onoverkomelijke sta-in-de-weg.

Sterker nog, de criminelen waanden zich blijkbaar veilig en spraken vrijuit over liquidaties en andere zwaar geweld en de productie van drugs. De baas van de Landelijke Eenheid van de politie zei dat het was "alsof we bij de criminelen aan de vergadertafelNaar eigen zeggen keek de politie live mee met chattende criminelen zaten." De versleuteling van de gesprekken gaf criminelen een vals gevoel van veiligheid. Dat heeft er dus aan heeft bijgedragen dat de politie nu op een goudmijn zit.

Zelfbouw

In de tweede plaats toont het aan dat criminelen goed in staat zijn om eigen communicatiediensten op te zetten, inclusief versleuteling. Dat is interessant, want het doet meteen denken aan het aloude adagioDe uitspraak is van Phil Zimmerman, de bedenker van PGP "if crypto is outlawed, only outlaws will use encryption." Als Grapperhaus zijn plannenNOS: Overheid werkt aan plan voor afzwakken encryptie doorzet, zou daarmee de encryptie van onze veelgebruikte communicatie in diensten als Signal en WhatsApp afgebroken worden. Daarmee maakt hij iedereen in Nederland onveiliger, omdat daarmee de beveiliging van ieders communicatie wordt verzwakt. Tegelijkertijd zullen criminelen zich daardoor niet laten weerhouden van het gebruik van sterke encryptie. Als criminelen een communicatiedienst bouwen zullen ze zich vast niet aan de wet houden, hun dienst aftapbaar maken en een sleutel voor de politie toevoegen.

En dat is ook niet verrassend. Cryptografie is immers niet anders dan het toepassen van een wiskundig proces. Je kunt de kennis en de toepassing ervan niet verbieden. Nou ja, dat kan natuurlijk wel, maar het gaat nooit effectief zijn.

Investeren in capaciteit en kennis

Kortom: zware criminelen kunnen altijd zelf encryptie implementeren. En die encryptie staat opsporing niet of niet altijd in de weg. Het verzwakken van de encryptie die door jou en mij gebruikt wordt, maakt ons onveiliger, maar gaat criminelen niet tegenhouden. Daarom is het stimuleren van encryptie het enige verstandige dat het kabinet kan doen. En wat bovenstaande ook fijntjes illustreert: het loont de moeite om te investeren in de recherchecapaciteit van de politie, in de kennis van technologie in de opsporing, in het uitnutten van de bestaande bevoegdheden en de internationale samenwerking.