De spelregels van de sleepwet worden nu al overtreden
Wat een verrassing. Ineens zagen we een bericht voorbijkomen waarin de voordrachten voor de toetsingcommissie voor de geheime diensten werd gedaan. Haastwerk, want er moet vandaag al over worden gestemd door de Tweede Kamer. Wat de uitkomst van die stemming ook gaat zijn: niemand is bij deze uitkomst gebaat.
Update: 23 januari om 15:40
De Tweede Kamer heeft het voorstel van de benoemingscommissie integraal en zonder enige vorm van discussie aangenomen (alleen de Partij voor de Dieren stemde tegen alle aanstellingen). Dit betekent onder andere dat Ronald Prins hoogstwaarschijnlijk als technisch expert in de toetsingcommissie (TIB) voor de sleepwet plaats zal nemen.
De benoemingscommissie had via een beter proces voor meer vertrouwen kunnen zorgen en het maatschappelijk draagvlak voor TIB als belangrijke waarborg voor de sleepwet kunnen vergroten. Een gemiste kans!
Wie er in de commisie komt is belangrijk
In de sleepwet komt een toetsingscommissieDe TIB doet belangrijk werk, lees hier hoe ze dat doen (TIB). Die commissie is nieuw en zal bij een aantal bevoegdheden, waaronder het sleepnet, toestemming moeten geven voordat een bevoegdheid mag worden ingezet. Die toetsingscommissie moet bestaan uit twee (oud)rechters en een technisch expert. Het is heel belangrijkdat die commissie vanaf het begin de meest geschikte mensen bevat.
Volgens toenmalig minister Plasterk moet de reikwijdte van de wet in de praktijk worden bepaald. De wet is namelijk, op zijn zachtst gezegd, nogal vaag. Dus hoe ruim het sleepnet in de praktijk is, ligt voor een groot gedeelte bij de TIB. Die TIB moet er dus vanaf het eerste moment staan. Immers: op alles wat er wordt toegestaan, is het later lastig terugkomen.
Anders dan het volgens de wet moet, is het niet gelukt om per rol drie geschikte kandidaten te vinden
Na lang zoeken is er een voordracht
De zoektocht naar goede kandidaten was dan ook niet gemakkelijk (en reden om de invoering van de wet nog even uit te stellen). Je hebt namelijk juridische experts nodig die iets van de (nieuwe) wet begrijpen en een technisch expert die de relatie tussen de wet en techniek begrijpen. Nu is er dus een brief met voordrachten.Lees hier de brief van de Benoemingscommissie Hoe heeft die zoektocht uitgepakt?
De voordrachtscommissie doet zichzelf en vooral kandidaten tekort
Aan de keuze voor een technische expert heeft de Benoemingscommissie een zware kluif gehad. Ze zeggen zelf dat het, anders dan volgens de wet moet, niet is gelukt om drie personen te vinden die aan de vereisten voldoen. En de commissie maakt daarbij een pragmatische keus waarbij ze beide kandidaten tekort doen.
In de brief staat “dat er bij de start van de TIB vooral concrete praktische deskundigheid voorhanden moet zijn en dat dit onverlet laat dat er op termijn (ook) zou moeten worden voorzien in deskundigheid met een meer reflexief karakter.” Vrij vertaald betekent dat: we zoeken nu iemand die weet hoe het sleepnet werkt en niet iemand die ook nadenkt waar de grenzen daarvan zouden moeten liggen en hoe dat in context van de techno-maatschappelijke ontwikkelingen gezien moet worden.
Dat is pijnlijk, voor allebei de kandidaten. Dat zijn Ronald Prins en Bart Jacobs. PrinsLees hier over de cryptograaf, ondernemer en (voormalig) directeur van FOX-it is oud-AIVD’er en oprichter van Fox-IT dat onder meer verantwoordelijk is voor het bewaren van staatsgeheimen en recent (tot verrassing van de Nederlandse overheid) aan een Brits bedrijf werd verkocht. Jacobs is hoogleraar computerbeveiliging in Nijmegen en (full disclosureLees hier meer over ons - en over onze Raad van Advies) aftredend voorzitter van onze Raad van Advies. Beiden zijn, met verschillende nuances, voorstander van de sleepwet.
Benoemingscommissie is onfatsoenlijk
Hoe je voorkeur voor de invulling van de TIB ook is, je moet fatsoenlijk met die kandidaten omgaan.
Dat doet de Tweede Kamer niet. Ze zeggen nu: Ronald Prins, de eerste keus, is meer van de praktijk en Bart Jacobs meer van het nadenken en is daarom tweede keus. Is het echt zo nodig om zowel Prins als Jacobs zo te karakteriseren? En als het wel om de keus gaat: waarom wint de praktijk het van “reflexieve deskundigheid”?
Waarom is er geen tijd genomen voor "reflexieve" gedachten?
Je zou op zijn minst verwachten dat er meer tijd wordt genomen om na te denken over de stemming over de voordrachten voor de TIB. Of wellicht opnieuw door de Benoemingscommissie te laten zoeken naar aanvullende kandidatenKees Verhoeven (D66) wees ons er terecht op dat we suggereerden dat niemand van de Kamer met de kandidaten gepraat had. De Benoemingscommissie doet werk namens de Kamer. Er hebben dus wel degelijk Kamerleden met de kandidaten gepraat. Dank voor ons scherphouden Kees!. Of om aanvullende vragen te stellen. Niets van dat. Twee werkdagen nadat de Kamer de brief heeft ontvangen zal er worden gestemd.
We zijn vanzelfsprekend optimistisch, maar als iemand op basis van de brief zou zeggen dat er nu een technisch expert wordt voorgedragen die liever schiet dan nadenkt, dan zouden we ze nauwelijks ongelijk kunnen geven. Dat is niet de schuld van de TIB. En dat is niet de schuld van de voorgedragen personen. Dat ligt volledig bij de Tweede KamerWat er ook bij de Kamer zou moeten liggen: een betere wet..
Na 15.00 uur vandaag zullen we weten wie de reikwijdte van de wet gaat bepalen. We laten het je weten!