Waarom zit Bits of Freedom op Facebook?

De officier van justitie moet blijven!

Èchte (big) databescherming vraagt om goede regels rond profilering

De FIOD heeft nu al de zware bevoegdheid om een valse zendmast voor mobiele telefoons in te zetten. Maar de opsporingsdienst van de Belastingdienst kan dat nu niet zonder hulp van de politie. De regering wil dat nu aanpassen, zodat de FIOD over eigen apparatuur en eigen bedienaars beschikt. Belangrijk is wel dat ook in de nieuwe situatie een officier van justitie over de inzet beslist.

Credits:
Didgeman (foto)

Valse zendmasten zijn geen onschuldige speeltjes

Zo’n valse zendmast, een IMSI-catcher in jargon, wordt gebruikt voor tenminste twee doelen: het achterhalen van het nummer van een mobiele telefoon zodat die telefoon afgeluisterd kan worden en het achterhalen van de precieze locatie van een mobiele telefoon (bijvoorbeeld in de aanloop naar een arrestatie of bij het vinden van een gijzelaar).

De inzet van zo’n valse zendmast is nogal ingrijpend. In de eerste plaats wordt het telefoonverkeer verstoord. Als jouw telefoon met zo’n valse mast is verbonden, zullen inkomende oproepen jou niet meer bereiken. Er zijn ook andere risico’s: met zo’n zendmast weet je precies wie er allemaal in de buurt zijn en de mast kan ook gebruikt worden voor het afluisteren van (uitgaande) gesprekken. Het gebruik van zo’n valse zendmast is dan ook een zeer zware bevoegdheid.

Wat wil de minister veranderen?

De FIOD heeft een enorm arsenaal aan opsporingsmiddelen tot haar beschikking. Op dit moment mag de dienst ook al zo’n valse zendmasten in haar onderzoeken gebruiken. De regels leggen echter nu wel één beperking op: ze moet voor de feitelijke inzet van de apparatuur aankloppen bij de politie. En de politie zet de apparatuur alleen in na een bevel daartoe van een officier van justitie.

De verantwoordelijke minister wil daar nu verandering in aanbrengen. Als het aan hem ligtConceptbesluit om de FIOD de wettelijke bevoegdheid te geven om IMSI-catchers zelfstandig in te zetten mag de FIOD straks helemaal zelfstandig valse zendmasten inzetten. Ze mag dan zelf zulke apparatuur aanschaffen, haar eigen bedienaars opleiden en de apparatuur zonder tussenkomst van de politie inzetten. Dat is nodig, zegt de minister, omdat “de beschikbaarheid van zowel de apparatuur als van bevoegde ambtenaren [van de politie] niet altijd aansloot bij de behoefte van de FIOD.”

Ons advies: de officier van justitie moet blijven

Zolang de regels niet zijn aangepast moet een officier van justitie opdracht geven voor het gebruik van een IMSI-catcher door de FIOD. Op basis van de toelichting op het conceptvoorstel denken we dat de minister bedoeld dat dat na wijziging van de regels ook nog zo zal zijn. Toch is dat niet helemaal helder.

Daarom adviseren we de minister om de tekst van de toelichting een beetje aan te vullen. Door toevoeging van een enkele zin wordt de bedoeling glashelder: “Ook een inzet van dit soort apparatuur door de FIOD dient te worden voorafgegaan door een last daartoe van de officier van justitie.”

Dat de FIOD nu, zonder tussenkomst van de politie, de valse zendmasten wellicht makkelijker kan inzetten, lijkt ons geen reden om tegen de voorgestelde wijziging te zijn: niemand weet hoe groot die drempel in de praktijk is. Als er een hogere drempel nodig is, dan moet die drempel effectief verhoogt worden – bijvoorbeeld door een machtiging van de rechter-commissaris te vereisen.

Inzet valse zendmasten moeten transparanter

In ons advies hebben we ons verder niet kritisch uitgelaten over de inzet van zulke apparatuur. De belangrijkste reden is dat de consultatie daar niet over gaat. Dit gaat om een klein detail en daarop zijn we kritisch. Advies of kritiek over de wenselijkheid en noodzakelijkheid van zulke opsporingsmiddelen in zijn algemeenheid leggen de ambtenaren van het ministerie ongetwijfeld netjes naast zich neer.

Dat we ons in ons advies niet kritisch hebben uitgelaten over de wenselijkheid van de inzet van zulke apparatuur, wil niet zeggen dat we daarover niet kritisch zijn. We proberen al langer antwoord te krijgen op veel vragen: over hoeveel valse zendmasten beschikken de opsporings- en geheime diensten eigenlijk, hoe vaak worden die ingezet, hoe lang duurt zo’n inzet gemiddeld, welke afwegingen worden gemaakt voorafgaand aan zo’n inzet, is er tijdens de trainingen ook aandacht voor de risico’s van zulke zendmasten, veroorzaken de valse zendmasten wel eens problemen in het mobiele telefonienetwerk…

Maar omdat de opsporingsdiensten allesbehalve transparant zijn hebben we de politie voor de rechter gesleept, onder meer over het beleid voor de inzet van dit soort apparatuur. Ook vragen we in de politiek aandacht voor de onduidelijkheid rondom de inzet van dit soort opsporingsmiddelen. Die duidelijkheid moet er komen – zonder die duidelijkheid ook niet deze opsporingsmiddelen.

  1. Juerd

    Ik herken Bits of Freedom niet in dit artikel. De boodschap die ik had verwacht is “het moet niet nog slechter worden”, zeker niet “wat we nu hebben moet zo blijven”. We zijn het met elkaar oneens over dat je de consultatie niet zou moeten gebruiken om kritiek te leveren, maar van de kop “De officier van justitie moet blijven” schrik ik.

  2. Rejo Zenger

    Zoals we ook in het artikel schrijven hebben we enkel en alleen gereageerd op het voorstel van de minister om de FIOD zelfstandig IMSI-catchers in te laten zetten. De consultatie gaat dus niet om een wijziging van de bevoegdheid om die apparaten in te zetten (want dat mogen en doen ze nu al), niet over de vraag of ISMI-catchers gebruikt zouden moeten mogen worden en zo ja onder welke voorwaarden, niet over het gebruik van die apparaten door de politie, de MIVD, de AIVD, of een van de andere drie ‘bijzondere opsporingsdiensten’. Het gaat enkel over de vraag of de FIOD ‘t zelfstandig mag doen. En daarover (en ook alleen daarover) zeggen we: het mag niet zo zijn dat die verzelfstandiging betekent dat de waarborgen die nu nog gelden, dan opeens niet meer gelden.

    Maar dat we ons in ons advies niet kritisch hebben uitgelaten, wil niet zeggen dat we niet kritisch zijn. Natuurlijk zetten wij (zeker wij, na al ons gewob :)) vraagtekens bij de wenselijkheid en noodzakelijkheid van zulke opsporingsmiddelen in zijn algemeenheid. Maar dat overstijgt het niveau van enkel de FIOD. Die kritiek, over bijvoorbeeld de ontoereikende waarborgen, is dienst-overschrijdend. Wij zullen die kritiek zeker leveren, maar wel op een moment dat dat effectief kan – en als dat moment er niet komt, dan agenderen we dat.

  3. Geen

    verwarrende lap text.

    Was het niet mogenlijk om met minder woorden meer te vertellen?
    Ik ben het eens met Juerd, het artikel zwakt veel dingen af die juist niet afgezwakt mogen worden. Op joetroep staan enkele hele goeie talks over IMSI-catchers (CCCde, CCCen, cccamp15 en nog enleke CCC gerelateerden) en hoe die dingen onze privacy aantasten.

    De Nederlandse wet is er om onze Privacy te ondersteunen en niet om te ondermijnenen. Als onze ministers dat wel doen zijn ze geen haar beter dan de Stasi in de voormalige DDR.

    Als de minister het FIOD vij spel geeft is het einde zoek.

    Een betere kop was geweest: De minister van Justitie moet weg.
    Een minister die de privacy van burgers aantast hoor geen minister te zijn.

  4. poek

    De inzet van de IMSI catcher is als eerste toegestaan in Nederland in geval van vermeend terrorisme gevaar .Toen dat er eenmaal door was ,is de bevoegdheid uitgebreid naar het plegen van een strafbaar feit ,waar tenminste 4jaar gevangenisstraf of meer opstaat .Daarna is het verder bergafwaarts gegaan ,en wordt het grondwet ondermijnende
    middel zo ongeveer met het vermoeden van fietsen diefstal ingezet.
    Het wordt nu ingezet om meerdere onbekende telefoonnummers die zich in de buurt van apparaat bevinden te analyseren en te identificeren.
    En heel Nederland kijkt er naar en lacht schaapachtig .Dit staaltje door de strot duwen van Nederland en de ontmanteling van de peilers van ons rechtsbestel ,is ingezet door Teeven ,Opstelten en hun soulmates .Dit kan alléén nog bevochten worden met de noodzakelijke parlementaire enquête ,waar de feiten en doorgedrukte wetjes boven tafel zullen komen ,om daarna de rechtstaat weer te herstellen ,naar normen en waarden en respect voor de burgers privacy. De bedenkers en uitvoerders van deze onrechtstatelijke middelen dienen dan aangeklaagd te worden en in staat van beschuldiging gesteld te worden ,en in die hoedanigheid bestraft .

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Help mee en steun ons

Door mijn bijdrage ondersteun ik Bits of Freedom, dat kan maandelijks of eenmalig.