ISDS in de koelkast
De Europese verkiezingen naderen, Obama komt binnenkort naar Nederland, de NSA leest alvast mee. Je zou bijna vergeten dat er intussen druk wordt onderhandeld over een vrijhandelsverdrag tussen Europa en de Verenigde Staten. Hoog tijd voor een update dus!
Briefing
We zijn kort geleden aanwezig geweest bij een briefing van het Ministerie van Buitenlandse zaken en Ontwikkelingssamenwerking over de voortgang van de onderhandelingen van investeringsverdragen. Er was specifiek aandacht voor het beschermingsmechanisme voor investeerders in het vrijhandelsverdrag tussen Europa en de Verenigde Staten (TTIP).
ISDS
In TTIP komt mogelijk een investeringsbescherming (ISDS) die bestaat uit de mogelijkheid voor investeerders om staten aan te kunnen klagen voor verlies van inkomsten door wijzigende wetgeving. Oorspronkelijk was dit om investeerders te beschermen tegen onteigening door corrupte regimes, maar intussen worden deze beschermingsmechanismen steeds vaker ingezet voor andere doeleinden. Met grote financiële risico’s voor landen die hun beleid willen wijzigen. Zo is Uruguay door sigarettenfabrikant Philip Morris aangeklaagd voor twee miljard dollar voor het voeren van rookontmoedigend beleid.
Openbare consultatie
Intussen komt er steeds meer verzet tegen dit soort beschermingsregimes. Wij zijn hier, net als andere burgerrechtenorganisaties, milieuactivisten en academici, zeer kritisch over. Nederland doet onderzoek naar de impact en wenselijkheid van ISDS en andere Europese landen zijn eveneens terughoudend.
De druk van de Europese landen, politici, NGO’s en de media heeft er nu voor gezorgd dat de Eurocommissaris voor Handel Karel de Gucht, tot grote verrassing van alles en iedereen, heeft aangekondigd om in maart een openbare consultatie over ISDS te starten. Wij gaan hier natuurlijk op reageren, maar we horen tegen die tijd ook graag jouw visie hierover.
Daarnaast houden we ook de vinger aan de pols als het gaat om transparantie en de bescherming van onze digitale burgerrechten, bijvoorbeeld door de opname van privacybeperkende bepalingen. Een groot probleem hierbij is dat de onderhandelingen geheim zijn. En dat betekent dat we waarschijnlijk pas de daadwerkelijke bepalingen kunnen zien als het verdrag getekend moet gaan worden. Dat doet je ergens aan denken, nietwaar?
Binnenkort meer!
Caroline
Kleine waarschuwing.. Vertrouw nooit de politiek, zeker niet als die vertegenwoordigd wordt de de Gucht, de motor achter ACTA. Hij is tamelijk hardleers. Beetje oud ook.
Reinier Bakels
Helaas wordt de discussie over ISDS vervuild door het misverstand dat het ondemocratisch zou zijn als democratisch genomen beslissingen door rechters cq panels kunnen worden gecorrigeerd. Dat is onzin: er is bij voorbeeld en uitgebreide jurisprudentie over rechterlijk ingrijpen in overheidsbeleid. Dat ligt subtiel: als Nederland vandaag zou worden drooggelegd heeft Heineken een punt, maar als de leeftijdsgrens in supermarkten wist opgetrokken dan hebben ze dat al lang kunnen zien aankomen.
Het gaat hier om niets minder dan de essentie van de Rechtsstaat, in de klassieke betekenis van een staat met gescheiden machten. Er is een bedenkelijke stroming dat de democratie altijd per definitie gelijk heeft. Die gedachte berust op een verkeerd begrip van “volkssoevereiniteit”. De historie heeft maar al te pijnlijk aangetoond hoezeer democratisch gelegitimeerde wetgevers de plank mis kunnen slaan. Daarom is vooral na de Tweede Wereldoorlog het grondrechtendenken opgekomen. Ook een democratie is aan regels gebonden. Al heerst in VVD kringen het idee dat grondrechten uit de tijd zijn en rechters die zich tegen politieke beslissingen keren “politoci in toga” zijn die hun grenzen niet kennen. Onzin, want zij moeten hun beslissingen in detail motivere en zijn dus volstrekt controleerbaar. En laten we wel wezen: een EHRM is etvoor om overheden te controleren en als de VVD of de Britse overheid het EVRM wil opzeggen spelen ze vals. Of zijn ze populistisch bezig (hoop ik dan nog).
Enfin, het protest tegen ISDS moet zich m.i
verre houden van deze controverse en zich concentreren op de ondoorzichtige en partijdige “panels”, tegen de achtergrond van het feit dat de onderhavige materie inhoudelijk complex is en zich zeker niet leent voor een zwart-wit benadering. Gewoon aansprakelijkheidsrecht is al ingewikkeld, en dit is nog veel ingewikkelder door de Internationale dimensie en de ongelijkheid van de betrokken partijen.
Choco
@Reinier, op het rechtstaat vlak van ISDS valt weldegelijk veel af te dingen. De staat kan helemaal geen tegen-claim plegen. Er valt geen recht te halen door de staat! Dat lijkt mij werken naar een dictatuur van claims ipv rechtsstaat. En dat zien we ook met Nafta.
Ook is het een keuze voor minder nationaal recht en meer internationaal recht van commercieele partijen. En dat voor een lange tijd, 30 jaar. Dat grondrechten ipv democratie hiervoor een beter weerwoord kunnen bieden met het EHRM is een lachterje.
Het argument dat het allemaal te complex is pleit eigenlijk alleen maar meer om dan juist niet aan een ISDS mee te werken. Wat niet te begrijpen is, pakt zelden goed uit voor degene met plichten erin.