We vergeleken de Nederlandse online supermarkten. Vooralsnog lijkt geen enkele supermarkt zich online iets van privacy aan te trekken.

Stel je voor dat er bij de ingang van de supermarkt een medewerker met een heel groot bord voor je neus komt staan. Zij vraagt je om akkoord te gaan met dat de supermarkt jouw kijk- en koopgedrag met andere bedrijven gaat delen. Niet akkoord gaan is geen optie. Zodra je jouw handtekening hebt gezet pakt de supermarktmedewerker je telefoon en noteert jouw gebruikersnaam voor Google en voor Facebook zodat jouw aankopen makkelijker gekoppeld kunnen worden aan je koopgedrag in andere winkels. Net als je daarna door het hekje wilt stappen stuurt de medewerker je zonder iets te vragen naar een andere ingang. Daar word je onderdeel van een groepje klanten dat als een soort proefkonijnen een nieuwe indeling van de winkel uit moeten proberen. Na het afrekenen en weer op weg naar huis zie je dat de reclamezuilen in jouw straat opeens de producten tonen die je eerder in de winkel hebt bekeken.

Dit klinkt natuurlijk absurd, maar bij bijna alle Nederlandse online supermarkten is dit hoe een supermarktbezoek er vandaag de dag uit ziet.

Online supermarkten barsten van de trackers

Begin augustus deden we een klein onderzoekje bij elf grote supermartkwebsites. Met de Privacy Badger pluginDownload de plugin op de site van de Electronic Frontier Foundation keken we naar het aantal mogelijke trackers per website. Het resultaat was vrij ontluisterend:

Google’s trackers worden het meest gebruikt door de supermarkten. Tien van de elf supermarkten gebruikt bijvoorbeeld Google Analytics om te meten hoeveel bezoekers ze hebben en om precies te zien welke pagina’s door bezoekers bekeken worden. Het is verbazingwekkend hoe gemakkelijk bedrijven deze zeer concurrentiegevoelige informatie delen met de Amerikaanse techgigant. Dirk.nl heeft bijvoorbeeld vermoedelijk geen idee hoe succesvol de laatste actie van Jumbo.com was, maar Google weet dit wel. De enige site waar Google Analytics niet zijn tentakels in heeft zitten was tijdens ons onderzoek die van de Aldi.

Zeven supermarkten maakten daarnaast ook nog eens gebruik van Google Ads. Hiermee kunnen de supermarkten hun klanten retargeten. Simpel gezegd: als je op hun site bent geweest kunnen ze je op basis van dat bezoek ook op compleet andere websites gepersonaliseerde advertenties tonen. Facebook heeft zo’n zelfde advertentienetwerk waarmee ge-retarget kan worden. Daar maken acht van de supermarktsites gebruik van. De enige supermarkten die het gedrag van hun klanten niet lijken te gebruiken als voer voor deze advertentiemachines zijn de sites van Lidl en Aldi.

De shopper als proefkonijn

Er waren twee websites – coop.nl en plus.nl – die bij ons bezoek gebruik maakten van de diensten van Visual Website Optimizer. Hiermee kun je jouw gebruikers inzetten als proefkonijn en ze zonder dat ze het doorhebben zogenaamde A/B tests voorschotelen. Zo hopen ze een antwoord te krijgen op vragen als: Met welke van deze twee aanbiedingsteksten krijg je de meeste klanten over de streep?

Waarom hebben online supermarkten eigenlijk een cookiemelding nodig?

Veel van de winkels hebben een cookiemelding op hun site staan. Bij zeven websites wordt er verwacht dat je expliciet toestemming geeft om je data aan derden weg te geven. Vier websites vinden dat je door de site te blijven gebruiken al automatisch akkoord bent gegaan. Wat ons altijd opvalt aan die cookiemeldingen is hoe hinderlijk ze in de weg zitten. Bij Deen en Dekamarkt neemt de melding bijvoorbeeld de helft van de zichtbare pagina in beslag. Is dit nou de gastvrije ontvangst die je klanten verdienen?

Een cookiemelding is eigenlijk alleen nodig als je jouw klanten om toestemming moet vragen. En toestemming is alleen nodig als je de persoonsgegevens van je klanten op een manier gebruikt die strikt gesproken niet nodig is voor het leveren van de dienst. Dus als iemand iets bij je bestelt en dat thuis geleverd wilt hebben, dan is het logisch dat je een bezorgadres nodig hebt. Daar hoef je dan dus geen toestemming voor te vragen. Als je het gedrag van je klant aan Google wilt geven omdat je wilt dat Google je helpt jouw klantprofiel te verrijken, dan mag dat niet zomaar en is toestemming wél nodig. Een cookiemelding is voor een bezoeker dus een signaal dat de website die je bezoekt jou beschouwt als een soort marktwaar.

Bij Bits of Freedom vinden we het belangrijk om niets te doen waar we onze bezoekers toestemming voor moeten vragen. Bij ons vind je dan ook geen cookiemelding. Die is niet nodig. Welke online supermarkt heeft als eerste het lef om ook geen cookiemelding meer nodig te hebben? En waar kunnen we dus als eerste onbespied vanachter de laptop onze boodschappen doen?

Dit artikel verscheen eerder – in iets aangepaste vorm – in het september 2019 nummer van Food magazine.