Zonder goede uitleg mag minister tapstatistieken AIVD niet geheim houden
Hoe lang zou minister Plasterk de geaggregeerde cijfers over het aantal keer dat de AIVD internet- en telefoonverbindingen aftapt, geheim kunnen houden? Twee jaar geleden vroegen we om de cijfers, maar de minister stuurde ons herhaaldelijk met een kluitje in het riet. Vandaag oordeelt de rechter in ons hoger beroep dat de beslissing van de minister kul is en de minister ons verzoek nu echt serieus moet beoordelen.
De uitspraak van rechter komt op een heel belangrijk moment. Het kabinet wil immers de bevoegdheden van de Nederlandse geheime diensten aanzienlijk uitbreiden, zo blijkt uit het gelekte wetsvoorstel. Daar moeten we een goed debat over voeren, maar zo’n debat is ontzettend lastig als je van niets weet. Eén van de nieuwe bevoegdheden waarmee het kabinet het arsenaal aan tools van de geheime diensten wil uitbreiden is een sleepnet. Daarmee zou straks de AIVD bijvoorbeeld alle chats vanuit heel Utrecht kunnen onderscheppen. Dat zijn dan vooral chats van mensen die helemaal niets kwaads in zin hebben.
Over dat sleepnet zegt het kabinet in de toelichting op het voorstel dat zij “maximale transparantie [betracht] over de inzet van de nieuwe bevoegdheden”. Yeah, right. Hoe geloofwaardig is dat? Niet. De minister wil al niet eens wat geaggregeerde statistieken over de inzet van een minder controversiële bevoegdheid geven. In diezelfde toelichting zegt het kabinet ook “een groot belang […] vanuit het oogpunt van transparantie” te hechten aan een goede afhandeling van informatieverzoeken. Wij denken dan: daar kan de minister vandaag al mee beginnen. Scheelt ons, en ook zijn juristen, een paar jaar procederen.
Of de minister nu de cijfers alsnog openbaar gaat maken? Met het verscheuren van de eerdere weigering is de hoogste bestuursrechter in Nederland in ieder geval glashelder: de minister moet de cijfers openbaar te maken of, als hij dat nog steeds niet wil, zijn weigering heel veel beter motiveren. Mocht de minister opnieuw weigeren, dan belooft dat weinig goeds over de transparantie van de inzet van eventuele vergaande bevoegdheden in de toekomst.
K.W.
Gefeliciteerd! Dit hebben jullie alvast bereikt.
wilma
“Dat zijn dan vooral chats van mensen die helemaal niets kwaads in zin hebben.” Nou jammer dan! Ik heb niets te verbergen maar wil wel dat in alle veiligheid oud kunnen worden in dit land. Dat gezeik over privacy moet nu maar eens ophouden. Waarom zou iemand een punt maken van het feit dat hij/zij wordt afgetapt. Pedofielen, gebruikers van kinderporno, terroristen? Oh, is dat jullie issue.
Lars
Beste Wilma,
Het is vandaag 4 mei. Misschien lukt het je nog om voor 20:00 uur wat meer te leren over onze geschiedenis. Misschien kun je eens opzoeken hoe verzetshelden in 1943 hun leven gaven voor een aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister. Daar stonden ook allemaal mensen in die er lang van overtuigd waren dat ze niets te verbergen hadden…
Als het straks 20:00 uur is en je je ogen sluit, probeer dan eens twee minuten voor te stellen wat er was gebeurd als de Duitse bezetter destijds alle informatie had kunnen inzien waar onze overheid tegenwoordig over beschikt. Probeer je eens twee minuten lang voor te stellen hoe deze verschrikkelijke oorlog was verlopen als ook toen al vrijwel alle communicatie afgeluisterd kon worden en elk sms’je, elke mail en elk telefoongesprek dankzij een jarenlange bewaarplicht direct toegankelijk was geweest, samen met alle andere data. Probeer je eens voor te stellen wat dat had betekend voor de levens van vele joden, voor mensen in het verzet en voor onze vrijheid toen en nu.
Het is inderdaad gemakkelijker om net te doen alsof alleen kwaadwillenden baat hebben bij privacy. Maar laten we in godsnaam niet zulke intellectuele leegheid en tenenkrommende naïviteit tot norm verheffen. Geen enkel recht is absoluut en het is van alle tijden om een goede balans te vinden tussen individuele vrijheden en de macht van de staat. Die balans kan enkel goed tot stand komen op basis van transparante overwegingen en een zorgvuldig debat. Daar waar onze regering zelfs de meest basale feiten en statistieken voor ons achterhoudt, zet Bits of Freedom zich gelukkig in voor meer openheid.
Uiteindelijk is privacy het fundament onder al onze grondrechten. Want wat is vrijheid van meningsuiting, godsdienst of vergadering nog waard als we ons bij alles wat we doen bewust moeten zijn van een meeluisterende overheid?
Jeremy Bentham dacht als eerste een gevangenis uit waarbij één bewaker honderden gevangenen kon controleren, zolang het voor hen maar niet duidelijk was wanneer ze in de gaten werden gehouden. Weinig zaken onderdrukken een mens namelijk effectiever dan zelfcensuur. Keer op keer blijkt uit wetenschappelijke onderzoeken hoe het gevoel in de gaten te worden gehouden leidt tot wantrouwen, conformiteit en middelmatigheid. En ja: ook als je denkt dat je niets te verbergen hebt.
Dus nogmaals dank, Bits of Freedom, en gefeliciteerd met deze uitspraak. Helaas lijken onze vrijheden anno 2016 minder vanzelfsprekend dan ooit.
Rejo Zenger
Dat konden we niet scherper beantwoorden. Dank!
Bas
Interessante bijdrage, Wilma. Kun je eens uiteenzetten hoe precies het geheimhouden van tapstatistieken zonder goede uitleg bijdraagt aan het in alle veiligheid oud kunnen worden in dit land? De Raad van State heeft misschien een aspect over het hoofd gezien, of een verkeerde afweging gemaakt.
Kllrtofu
Beste Wilma,
Ben je je er bewust van dat je mij en veel anderen voor pedofiel, terrorist enz uitmaakt? Dat is namelijk bijzonder onbeschoft. Feit is dat we ons zorgen maken over een technische ontwikkeling die door overheden moeilijk begrepen wordt, en als begrepen, vooralsnog uitgebuit voorbij redelijke proportie. Dat zeggen wij op basis van onderzoek, en real world casussen.
Wij zijn hier niet om ons eigen hachje te redden maar om dat van ons allen. Ook van jou, hoewel dat misschien aan je verbeeldingsvermogen voorbij gaat.
EX_ASU_NOP
Of de minister nu wel of geen openheid van zaken wil geven maakt op zich niet zo gek veel uit: We leven in een tijd waarin alle feiten toch wel op een of andere manier gelekt worden.
(en meer of minder controle over het Internet medium zal dit niet verhinderen)
En speciaal voor Wilma:
Pedofielen zoals in de zaak van Milly Boele, bedoel je?
Of een van die wannabe terroristen, die nog wel zo dom is om het internet te gebruiken?
Als maximale observatie veiligheid zou garanderen, zouden penitentiaire inrichtingen de meest ideale omgeving zijn om veilig oud te worden.
Uiteindelijk wordt men niet geobserveerd door robots, maar door mensen van vlees en bloed.
S. Dijkstra
Ik vind ook dat die tapstatistieken transparant gemaakt moeten worden, maar ook wat het opgeleverd heeft, zodat burgers zelf kunnen beoordelen hoe effectief het aftappen is, en of de opoffering van privacy de winst in veiligheid waard is. Los van dat die opoffering al voor burgers besloten is, daar hadden we zelf geen enkele keuze in.
R Heumann
Sowieso is openheid van zaken de enige manier om de algehele aftap cultuur af te remmen en mensen mee te krijgen in het beschermen van onze privacy .
Het probleem ligt ook binnen de politiek omdat een groot aantal van de ministers echt geen kaas hebben gegeten van IT en van wat de bedrijven nu al allemaal mogen . Het is geen geheim dat veel van de stukken die de ministers krijgen zij zelf vaak alleen maar een beknopte samenvatting krijgen en dan gaan stemmen .
natuurlijk kunnen ze ook niet alles lezen , maar ze zouden op bepaalde gebieden die zo ingrijpen op onze vrijheden toch of beter door hun ambtenaren , of zelf meer kennis op moeten doen .
Ook ben ik voor dat je ministers moet kiezen op plekken waarvan ze verstand hebben . En niet zoals nu dat jan en alleman maar elke post kan krijgen , met alle gevolgen van dien .