De Week

Blog of Things: In het huis van de toekomst krijg je een koude douche

Wordt de procedure voor het hackvoorstel te gehaast?

Als je net als ik besluit op onderzoek uit te gaan naar het Internet of Things vind je een stortvloed van artikelen waarin wordt beschreven hoe het onze samenleving de komende jaren op grote schaal gaat veranderen.

Maar om auto’s over slimme bruggen, wegen en parkeergarages te laten rijden heb je een digitale infrastructuur nodig waar je u tegen zegt. Voorlopig concentreren de adepten zich daarom vooral op kleinschalige innovaties, en beginnen we steeds meer te lezen over smart homes. In dit deel van de Blog of Things bespreek ik het wel en wee van deze slimme huishoudens. Maken huizen vol handige gadgets onze levens aangenamer en efficiënter? Is het niets meer dan een slimme marketingtruc, of halen we het paard van Troje in huis?

Een nieuw buzzwoord heeft zijn intrede gedaan: Het Internet of Things (IoT), oftewel het Internet der Dingen. Doordat steeds meer fysieke producten (‘dingen’) op het internet worden aangesloten zou de kwaliteit van ons leven worden verbeterd. Maar wat gebeurt er met onze privacy en veiligheid als onbekenden toegang kunnen krijgen tot onze meest basale apparaten? Dit artikel maakt onderdeel uit van een serie over het Internet of Things waarin ik in de belangrijkste uitdagingen voor onze digitale burgerrechten in kaart breng.

Met de aanschaf van de smart-tv zijn veel huishoudens de laatste jaren een stukje ‘slimmer’ geworden, en Vinex-bewoners en milieubewusten zijn misschien al bekend met de slimme thermostaat. Als het aan de tech-industrie ligt, groeit het gebruik van dergelijke apparatuur de komende tijd flink. Tegen 2022 haalt een gemiddeld huishouden meer dan 50 apparaten in huis die verbonden zijn met het internet. Op dat moment bestaat de digitale inboedel van een (Westers) vierpersoonshuishouden volgens de OECD uit de volgende apparaten:

  • 7 slimme lampen
  • 5 verbonden stopcontacten
  • 4 smartphones
  • 4 verbonden sensoren
  • 3 smart-tv’s
  • 3 verbonden settopboxen
  • 3 verbonden audioapparaten
  • 3 verbonden sportapparaten
  • 2 laptops
  • 2 tablets
  • 2 e-Readers
  • 2 smartauto’s
  • 1 printer/scanner
  • 1 slimme meter
  • 1 digitale camera
  • 1 display voor energieverbruik
  • 1 slimme weegschaal
  • 1 verbonden thermostaat
  • 1 opslagschijf
  • 1 eHealth apparaat

Wat haal je in huis?

Natuurlijk moet je dergelijke schattingen met een korreltje zout nemen, maar gelet op het huidige aanbod van smart-spullen zou dit zomaar eens een conservatieve schatting kunnen zijn. Sommige spullen zullen wellicht nooit een groter klandizie bereiken dan een handjevol gadgetfreaks. Voor hen vormen crowdfundingsites als Kickstarter en Indiegogo het onbetwiste walhalla voor smart stuff. Zij hebben allang geïnvesteerd in een fles die hen eraan herinnert wanneer ze te weinig water drinken, of in een portemonnee die hen juist voor deze impulsaankoop moet behoeden.

Andere apparaten laten wel degelijk een interessant potentieel zien voor een grotere groep consumenten. Een welbekende toepassing is bijvoorbeeld de smart-thermostaat. De meest geavanceerde thermostaten gebruiken aanwezigheidssensoren en locatievoorzieningen om een persoonlijk temperatuurprogramma samen te stellen. Met de aanschaf van een slimme thermostaat kun je daarnaast energie besparen, omdat je van een afstandje op je mobiel de verwarming lager kunt zetten als je dat vergeten bent.

Hetzelfde verhaal geldt eigenlijk voor slimme lampen en ovens. Veel mensen zullen gecharmeerd zijn van het idee om hun verlichting vanuit een luie stoel te kunnen regelen, om een energiebesparend programma in te kunnen stellen of om hun oven de instructies van een digitaal recept te laten opvolgen. Ikea sprong vorig jaar handig in op deze behoefte en ontwierp de keuken van 2025. Volgens de meubelgigant gebruiken we tegen die tijd geen ovens of koelkasten meer, maar werken we met snijtafels die inductieplaten bevatten en aangeven wanneer ons voedsel bedorven is.

Tijd voor een thuisexperiment: type de combinatie ‘smart’ + een willekeurig zelfstandig naamwoord in in je zoekmachine en je vindt altijd wel een innovatie die bestaat dan wel wordt ontwikkeld. Als je zoekopdracht geen resultaten oplevert zou je zomaar kunnen overwegen om je baan op te zeggen om met deze, door jouw ontdekte niche aan de slag te gaan.

Met de wildgroei aan ‘slimme’ apparaten was het natuurlijk wachten op het moment dat de internet community terug zou slaan, ditmaal in de vorm van Twitteraccount ‘Internet of Shit’ (@internetofshit, of IoS). De beheerder van IoS, die anoniem wil blijven, stelt vrijwel dagelijks de nutteloosheid van het Internet of Things aan de kaart. Denk aan een smart-badeend van honderd dollar en de vele variaties op het smart-toilet dat (ahum) data verzamelt en analyseert om je gemoedstoestand te bepalen. Aan de humor gaan serieuze bezwaren ten grondslag op het gebied van privacy en veiligheid, zo blijkt uit een interview dat vorige maand verscheen op Vice. Er hebben zich namelijk al talloze situaties voorgedaan waarin het gebruikersgemak dat het Internet of Things creëert, teniet werd gedaan door de nadelen van onze groeiende afhankelijkheid van het internet.

Risico’s

Wat gebeurt er bijvoorbeeld als de verbinding wegvalt? Een blik op websites als allestoringen.nl of storingsoverzicht.nl leert dat er elke dag wel ergens in het land een internetstoring plaatsvindt. In de eerste 19 dagen van dit jaar zijn er opgeteld 61 internetstoringen gemeld. Drie keer per dag is een deel van Nederland dus offline. Als je op dat moment een slimme thermostaat in huis hebt kun je maar beter beginnen met het sprokkelen van brandhout. Grote kans namelijk dat je de kamertemperatuur niet meer kunt aanpassen. En zelfs met een werkende internetverbinding lig je er niet altijd warmpjes bij, zo bleek vorige week uit een nieuwsbericht van de New York Times. Natuurlijk komen storingen ook bij ‘domme’ thermostaten voor, maar dan bel je een monteur of je energieleverancier. Bij slimme thermostaten verwijst je leverancier je door naar het softwarebedrijf en is wachten totdat deze het probleem heeft opgelost.

Smart-spullen vergen namelijk niet alleen technisch onderhoud maar moeten constant geüpdatet worden, ook op momenten dat het je niet uit komt. in In het minst vervelende geval zorgt de update van je koffiezetapparaat ervoor dat je chagrijnig naar je werk gaat, in het slechtste geval dat je nooit op je werk komt omdat de software van je smart car moet worden bijgewerkt. Er komt een dag dat je slimme aanschaf door de fabrikant überhaupt niet meer wordt ondersteund en geüpdatet, en dat je genoodzaakt bent om je apparaat te vervangen terwijl er verder niks mis mee is. In de wereld van pc’s en mobiele telefonie is dit al tijden een veelgehoorde klacht (lees bijvoorbeeld onze post over het kort geding van de Consumentenbond tegen Samsung), en binnenkort krijgen andere productgroepen er ook mee te maken.

Tot slot hebben IoT-ontwikkelaars doorgaans de neiging om allerlei kekke functies toe te voegen waarbij je gegevens worden verzameld en doorgestuurd naar centrale databases. Zo ook bij de geliefde thermostaat. Het analyseren van je energieverbruik om een ideaal energieplan op te stellen heeft echter een keerzijde. In zekere zin houdt een smart home toezicht op haar bewoners. Zo kun je uit gegevens over energieverbruik afleiden wat iemand thuis aan het doen is, wanneer je slaapt en wanneer je op reis bent. Een interessante vijver van gegevens waaruit cybercriminelen en inlichtingendiensten kunnen vissen. Daarnaast is het verleidelijk voor bedrijven die niet genoeg winst maken op je smart stuff om je gegevens door te verkopen aan derden. Zo is je spraakinvoer bij smart-tv’s van Samsung lang niet altijd privé.

Paard van Troje?

Van slimme koelkasten die gebruikt worden om je Gmail-account te stelen tot babyfoons die worden gehackt door enge mannen; de lijst met problemen wordt alsmaar langer. Het is duidelijk dat de kinderschoenen van het Internet of Things nog niet tegen zwaar weer bestand zijn. De problemen die ik in het artikel heb geschetst zijn geen vergezochte doemscenario’s maar reële situaties waarmee smart-bewoners geconfronteerd kunnen worden. Wie op dit moment smart-spullen aanschaft en graag voorop loopt in de mars doet er goed aan om deze risico’s in het achterhoofd te houden. Weegt het comfort van een voorverwarmde woonkamer werkelijk op tegen de veiligheids- en privacyrisico’s die je binnenhaalt in een omgeving waar deze waarden het belangrijkst zijn – je eigen huis? Ik ben uiteraard erg benieuwd naar de ervaringen van slimmeriken met dito gadgets. Door welke thermostaat lig je er warmpjes bij en welke slimme melkschuimer maakt je het leven zuur? Laat het weten in de reacties hieronder of via Twitter en Facebook!

Er zijn nog een hoop vragen onbeantwoord, voornamelijk op het gebied van de kwetsbaarheid en beveiliging van netwerken. Volgende week ga ik hier uitgebreider op in en schrijf ik over de veiligheidsrisico’s bij medische toepassingen van het Internet of Things. Alvast een worst-cast-scenario als voorproefje voor wat komen gaat:

Screenshot - 22-01-16 - 12:12:19

  1. Arjan

    Of er is gewoon nooit over security nagedacht, zie deze over een deurbel die je wifi-gegevens prijsgeeft….,
    https://www.techdirt.com/articles/20160112/11405333312/ding-dong-your-easily-hacked-smart-doorbell-just-gave-up-your-wifi-credentials.shtml

  2. Edwin

    Ik ben best tevreden met mijn slimme thermostaat (van Tado, een Duits bedrijf). Maar het is inderdaad zo dat het bedrijf weet wat de lokatie van mijn telefoon is, en hoe warm het in huis moet zijn.

    Ik heb wel een iets beter gevoel bij Tado dan bij Nest, maar dat zou zomaar onterecht kunnen zijn.

  3. Marniks

    Ik heb een smart TV van Samsung en plotseling krijg ik folders thuisgestuurd over beginnende kaalheid. Kan geen toeval zijn 😉
    Maar even serieus, ik ben dus voor een minister van internet. Ik heb het gevoel dat het onderwerp over veiligheid op internet nog blijft zweven.

  4. bas

    Apparaten krijgen vaak de toevoeging ‘Smart’, de ultieme marketing term momenteel. Maar omdat je verbonden bent hoef je nog niet slim te wezen.
    Een slimme meter is niet anders dan een meter die permanent verbonden is met de leverancier. Het product is de grote hoeveelheden data. Het slimme zou moeten zitten in wat er met deze data gebeurt.

    Zo ook met de slimme thermostaten, het feit dat ze verbonden zijn moet niet verward worden met slim. De gegenereerde data echter kan de slimmigheid opleveren.
    Mijn ‘slimme’ thermostaat is ook werkzaam en bedienbaar zonder internetverbinding. Wat hem slim maakt is dat het stookgedrag wordt aangepast aan mijn huis.Dit kan ook zonder internetverbinding.
    Door de verbinding kan ik echter ook de verwarming uit laten staan als ik later thuis ben als verwacht. Niet zozeer slim als wel prettig voor mijn gasrekening en eventueel het milieu.

    IoT is dus meer verbonden zijn en beschikbaarheid maar moet je niet verwarren met ‘smart’ anders loop je heel hard de marketingafdeling achterna.

  5. Freek Dijkstra

    @Arjan: moeie opmerking aan het einde van het gelinkte artikel: “And the end of the day, if you’re interested in a smarter, more secure home, you may want to consider a dog.”

    Overigens is Domotica erg interessant, maar het kost steeds meer moeite een oplossing te vinden die niet “in de cloud” werkt. Net als met overige IT diensten trouwens. Het kan wel, maar het kost Heel Veel Moeite.

  6. Susan

    De wereld lijkt steeds minder zonder internet te kunnen, ook al is dat niet echt nodig volgens mij. Thuis heb ik inderdaad wel een slimme meter, een smartphone en een Smart TV dus ik zelf ben ook niet heilig. Toch moeten we goed kijken hoe met al die internet apparaten onze privacy behouden blijft.

  7. Klara

    Bedankt Eward, voor dit heldere stuk. Educatie hierover is zo hard nodig, want de meeste mensen realiseren zich niet wat er gebeurt als ze deze gadgets aanschaffen. Als er weer eens een grote reclame voor Nest aan een gebouw hangt, denk ik: “Daar gaan de gegevens naar Google”.
    Er is echter één groep mensen die wel baat kan hebben bij sommige domotica: gehandicapten. Maar ook deze mensen hebben recht op privacy en we moeten met z’n allen dus veel alerter worden.

  8. Debby Shar

    Alle data wordt tegenwoordig verzameld!

  9. Beciowa

    Met een Smart-TV haal je gewoon een spion in huis. Technisch gezien kunnen deze slimme TV’s dingen waarvan de consument helemaal niet weet dat het überhaupt mogelijk is. Een aantal jaren geleden dook er al links en rechts een artikel op over de mogelijkheid om een camera in zo een apparaat te plaatsen. Technisch gezien geen probleem en als koper zou je er niets van merken. Ik blijf dus nog lekker even bij mijn oude TV zodat ze me niet kunnen bespieden of afluisteren met al die techniek van vandaag de dag. Beter het zekere voor het onzekere nemen.

  10. Johan

    De Smart-TV’s van Samsung zijn juist die waarmee een camera wordt meegeleverd en ze je kunnen bespieden. Ze noemen dit ook wel een onverslaanbare marketingtruc want zo kom je natuurlijk alles over de koper van zo’n tv te weten. Ik mag er niet aan denken dat straks al mijn privé gegevens ergens op het internet opduiken, want wie weet wat er echt mogelijk is en of ze dit werkelijk ooit gaan gebruiken. Vast staat dat dit dus echt wel mogelijk is!

  11. Sammy

    Great stuff, it’s interesting to see how our houses will be in the future, all the IOT gadgets that will help us through the day to day stuff. good read

  12. Jake

    Ik ben het helemaal eens met de eventueel risico’s die je aansnijdt. Maar ik wil nog een stapje terugdoen: waar heb je al die dingen voor nodig? Waarom moet alles verbonden zijn?. En wat is er zoveel beter aan? Waarom heeft mijn lamp verbinding nodig als ik die gewoon zelf bewust aan en uit kan zetten? Het huishouden wordt misschien ‘slimmer’ maar de mensen alleen ‘dommer’ en ‘luier’, omdat men zelf geen handelingen meer hoeft te verrichten thuis, het broodnodige milieubewustbewustzijn is ook niet meer nodig en daarmee verdwijnt het ‘waarom’ je de verwarming nou eigenlijk gewoon wat lager zou kunnen zetten.

    Ik vind het gewoon helemaal nergens voor nodig. Daarmee loop je inderdaad het risico mensen onbedoeld je huis binnen te laten.

    Groetjes, Jake

  13. Admin

    Ik vind het kopje “risico’s erg interessant. ik ben namelijk zelf niet echt van het risico nemen, maar ik overweeg het nu wel om wat meer risico te nemen.
    dankjewel!

  14. Wouter

    Ik vind het kopje “wat haal je in huis” Leuk om te lezen omdat ik daar heel veel in herken.
    Leuk!

  15. droom bloggger

    Hey,
    Ik vind het kopje wat haal je in huis erg interessant.
    Ik vind het een leuk stuk om over te lezen.
    Geweldig!

  16. Mirjam

    Heel tof, ben het er helemaal mee eens!

  17. Fleur

    Wauw, een deurbel die je wifigegevens vrijgeeft? Het moet niet gekker worden zeg!

  18. Dorien

    Heel goed geschreven, erg indrukwekkend!

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Help mee en steun ons

Door mijn bijdrage ondersteun ik Bits of Freedom, dat kan maandelijks of eenmalig.