Een onderzoek van de politie Rotterdam-Rijnmond uit april 2003 naar het gebruik van verkeersgegevens telefonie bij de opsporing wijst uit dat deze gegevens slechts in uitzonderingsgevallen essentieel zijn om misdaden op te lossen. Het rapport toont geen noodzaak aan voor een bewaarplicht verkeersgegevens. Verkeersgegevens laten zien met wie burgers hebben gebeld en ge-smst en vanaf welke plekken ze mobiel gebeld hebben. Het rapport heeft weinig aandacht voor internet.

Het rapport “Het gebruik van (historische) verkeersgegevens in de opsporingspraktijk” is uitgevoerd door het regiokorps Rotterdam-Rijnmond in opdracht van het ministerie van Justitie. Bits of Freedom heeft dit rapport onlangs via een WOB-procedure gekregen van het ministerie van Economische Zaken.

De conclusies van het rapport halen het Kabinetsstandpunt over een voorgenomen bewaarplicht verkeersgegevens onderuit en zijn door de minister van Justitie nooit naar de Kamer gestuurd.

De belangrijke punten uit het rapport zijn:

1. Het opvragen van verkeersgegevens is nu al, zonder dat er een bewaarplicht is, een standaard opsporingsmiddel. In 90% van de recherche-onderzoeken worden deze gegevens opgevraagd. Het gebruik is niet beperkt tot onderzoek naar zware criminaliteit.

2. Tweederde van de onderzoeken zou ook succesvol afgerond kunnen worden wanneer er zelfs helemaal geen verkeersgegevens beschikbaar waren.

3. Alleen in grootschalig fraude-onderzoek zijn verkeersgegevens essentieel.

De minister van Justitie heeft in augustus van dit jaar het rapport niet genoemd in antwoord op Kamervragen van Kant (SP) of er onderzoek beschikbaar was naar de effectiviteit van een bewaarplicht Ook in het Kabinetsstandpunt van juli dit jaar over het Europees ontwerp-kaderbesluit voor een bewaarplicht wordt de indruk gewekt dat het onderzoek nog niet is uitgevoerd.

Het rapport is een resultaat van actiepunt 17 van het actieplan terrorismebestrijding en veiligheid: “onderzoek verrichten naar [..] de belemmeringen die de opsporings- en I&V diensten ondervinden door de afwezigheid van bewaarplichten voor historische verkeersgegevens”.

Sommige verkeersgegevens worden nu al door telecommunicatie-aanbieders bewaard voor bedrijfsmatige doeleinden en worden gevorderd en gebruikt in opsporingsonderzoek. De voorgestelde Europese bewaarplicht ten behoeve van de opsporing moet het vastleggen van deze gegevens drastisch verbreden en verlengen. Het voorstel betreft alle vormen van telecommunicatie (vaste- en mobiele telefonie, internet, WIFI, VIOP, etc.) en een bewaarplicht van 1 tot 3 jaar. Het Nederlandse Kabinet is voorstander van een termijn van 1 jaar. De Raad van Hoofdcommissarissen steunde eerder ook deze termijn.

De opsteller van het rapport merkt op dat wanneer verkeersgegevens niet beschikbaar zijn, de politie zwaardere opsporingsmethoden moet gebruiken die dieper ingrijpen op de privacy van verdachten (taps, observatie). Volgens Bits of Freedom wordt met deze redenering de wereld op zijn kop gezet. Door de privacy van alle burgers via een bewaarplicht aan te tasten, krijgen verdachten van zware criminaliteit minder last van privacy-inbreuken. Met de bewaarplicht ontstaat een databank met een overzicht van de activiteiten en netwerken van alle Nederlandse burgers. De bewaarplicht geeft niet alleen inzicht wie met wie communiceert maar ook naar welke informatie burgers op internet hebben gezocht en waar zij het afgelopen jaar zijn geweest (lokatiegegevens gsm). Een verplichting die zo diep ingrijpt op het leven van alle burgers is disproportioneel, zeker als deze niet vergezeld gaat van rationele overwegingen rondom noodzakelijkheid, effectiviteit en maatschappelijke kosten.

• Het gebruik van (historische) verkeersgegevens in de opsporingspraktijk (04.2003) http://www.bof.nl/docs/rapport_verkeersgegevens.pdf
• Antwoorden Donner aan Kant (23.08.2004) Kamervragen met antwoord 2003-2004, nr. 2132, Tweede Kamer http://www.bof.nl/docs/KVR20947.pdf
• Kabinetsstandpunt over het EU voorstel bewaarplicht (14.07.2004) Kamerstuk 2003-2004, 22112, nr. 331, Tweede Kamer (fiche 1) http://www.bof.nl/docs/KST78542.pdf

Dit artikel is automatisch geconverteerd uit het oude archief van nieuwsbrieven van Bits of Freedom.