Deadline verstreken: politie afgesloten van landelijke telecomdatabank?

Senaat wil strengere voorafgaande toets privacybeperkingen

Privacy: schrijft Eerste Kamer geschiedenis op laatste vergaderdag?

De regering zal privacybeperkende voorstellen voortaan toetsen aan vijf strenge grondrechtelijke criteria. Met het (vrijwel) unaniem aannemen van motie-Franken neemt de Senaat op haar laatste zittingsdag gepast afscheid.

De motie-Franken (CDA) werd door alle partijen ondersteund, behalve door de VVD-fractie. In de motie verzoekt de Senaat aan de regering om privacybeperkende voorstellen voortaan te toetsen aan vijf strenge criteria:

  1. De noodzaak, effectiviteit en hanteerbaarheid van de maatregel;
  2. De proportionaliteit: de inbreuk mag niet groter zijn dan strikt noodzakelijk is;
  3. De resultaten van een Privacy Impact Assessment, zodat vooraf is onderzocht welke risico’s de maatregel met zich meebrengt;
  4. De mogelijkheid van een effectief toezicht en controle op de uitvoering van de maatregel, te realiseren door onder meer audits door de onafhankelijke toezichthouder;
  5. Beperking van de geldigheidsduur door een horizonbepaling of in ieder geval een evaluatiebepaling.

In een eerdere uitgebreide analyse schreven we al dat de motie-Franken (CDA) van groot belang is voor onze privacy. Zij hanteert sterke criteria en draagt daarmee bij aan gedegen beleidsvorming. De Eerste Kamer geeft een verstandig signaal af: ze onderkent dat onze privacy in noodzakelijke gevallen kan worden beperkt, maar verlangt van de regering dat zij daar voortaan in ieder geval goed over nadenkt en haar overwegingen meteen kenbaar maakt. Zodat het parlement, de pers en iedereen die zich voor dit onderwerp interesseert de beweegredenen van de regering streng kan toetsen. Dat had de privacy-inbreuken van de bewaarplicht telecomgegevens, de OV-chipkaart, het Elektronisch Patiëntendossier, de vingerafdrukkendatabank in het paspoort, hoe-lang-wilt-u-het-lijstje-hebben, gegarandeerd beperkt.

Zoals met alle moties, is de regering niet verplicht gehoor te geven aan het verzoek van de Senaat. Maar door de overweldigende steun – en met name de ondertekening door zes partijen (CDA, SGP, SP, D66, GroenLinks, PvdA) – is de motie een politiek zwaargewicht. De Senaat committeert zich derhalve aan dit intiatief en levert stevig aan geloofwaardigheid in als ze deze criteria zelf niet respecteert. Bovendien heeft ze haar verantwoordelijkheid in ons staatsrechtelijke bestel als ‘hoeder van onze grondrechten’ tijdens haar laatste vergadering hoog gehouden.

De (vrijwel) unanieme steun betekent in ieder geval dat privacy als maatschappelijke waarde springlevend is. En dat Bits of Freedom de regering en de nieuwe Eerste Kamer aan de motie zal herinneren.

  1. Arjen

    Als CD(J)Aer ben ik blij CDA nu eens aan de andere kant van de privacy-veiligheid afweging aan te treffen.

  2. Willem

    Onvoorstelbaar dat de VVD hier tegenstemt. Weet iemand waar je hun beweegredenen kan vinden? Punten 1, 3 en 5 worden letterlijk door Depuis genoemd op 17 mei. Punt 4 volgt daar volgens mij uit per extensie. Hoe je het niet eens kan zijn met punt 2 is me onduidelijk.

    http://www.eerstekamer.nl/stenogram/stenogram_334/f=/vipffkxa0efy.pdf

    Echt een slechte zaak dat een liberale partij niet vol achter deze motie gaat staan.

  3. Axel Arnbak

    @Arjen: mooi zo! Ze zeggen toch wel eens dat de jeugd de toekomst is? 🙂
    @Willem: dank voor je interessante comment! We zullen de stukken bestuderen. En zijn heel erg benieuwd naar de beweegredenen van de VVD.

  4. Arjen

    @Axel Zeker heeft de jeugd de toekomst: Het CDJA roert zich op dit gebied. Een half jaar lang houden we ons nu al bezig met dit onderwerp (als “halfjaarthema”) en zelfs ons congres heeft als thema “privacy vs. veiligheid”. Hieruit zal ook een stuk komen met onze standpunten over privacy vs. veiligheid. Er komt zelfs iemand van jullie spreken dacht ik.

  5. Michiel Huijsman

    Sorry, als ik wat roet in het eten gooi, maar de vijf punten van Franken zij zo wollig dat men er nog alle kanten mee op kan. Vast heel goedbedoeld, maar iets strengs en grondwettelijks kan ik er niet in vinden. Dat doen de oosterburen stukken beter.

  6. GideonKlok

    Het rare is dat privacy en veiligheid helemaal niet tegenover elkaar staan? Vrijheid vereist namelijk zowel veiligheid als ook privacy.

    http://www.schneier.com/blog/archives/2008/01/security_vs_pri.html

  7. sbax

    Op privacy first staat het integrale kamerdebat over dit onderwerp en ook een link naar een stenogram ervan: http://www.privacyfirst.nl/aandachtsvelden/wetgeving/item/376-standpunten-privacy-first-klinken-door-in-debat-eerste-kamer-over-digitale-dataverwerking.html

    Dit geeft meer inzicht in de houding van de verschillende partijen.

  8. Palatinux

    Denk maar zo, Het logge apparaat is in beweging gekomen. Door steeds meer druk uit te voeren en mensen in te lichten over de huidige stand van zaken omtrent de privacy, zullen we steeds en steeds verder komen. Het aantal Nederlandse bezoekers op de Fortress Linux website is flink toegenomen in het afgelopen jaar, wat een goed beeld schetst over de privacy-awareness van de Nederlandse burger. Ik neem aan dat BOF hetzelfde ondervindt.

  9. Axel Arnbak

    @Michiel Huijsman: onder een ander bericht over deze motie, reageerde ik al op @Palatinux:
    Deze motie is geen garantie dat er nooit meer privacybeperkende maatregelen worden getroffen. Evenmin dat de overheid nooit meer verkeerde argumenten zal hanteren bij de invoering van privacybeperkingen.
    Het cruciale belang van deze toetsing is, zoals we gisteren schreven, dat de Eerste Kamer van de regering verlangt ‘dat zij daar voortaan in ieder geval goed over nadenkt en haar overwegingen meteen kenbaar maakt. Zodat het parlement, de pers en iedereen die zich voor dit onderwerp interesseert de beweegredenen van de regering streng kan toetsen.’ Voorheen kwamen de overwegingen van de regering pas later in een parlementaire discussie aan het licht.
    Zoals bij de bewaarplicht telecomgegevens: na een expertdiscussie in de Eerste Kamer. Toen was het al te laat om de schadelijkste passages van de wet aan te passen, aangezien de Eerste Kamer wetten alleen kan afschieten, niet kan wijzigen. Dit zie je bij dezelfde bewaarplicht terugkomen bij de bewaartermijn van internetgegevens, die na bijna twee jaar nog steeds niet is aangepast: https://www.bof.nl/2010/03/19/doemscenario-bewaartermijn-internetgegevens-uitgekomen/

    De Oosterburen doen het inderdaad stukken beter. Maar ook vrijwel alle andere landen in de EU. Daar kun je een wet die onze grondrechten evident schendt tenminste voor de rechter brengen. Zoals bij de bewaarplicht telecomgegevens gebeurde, overigens in vijf EU-landen: https://www.bof.nl/2011/03/31/elke-rechter-verklaart-bewaarplicht-ongrondwettig-nu-ook-in-tsjechie/.
    Om in Nederland gelijke tred te houden met de rest van Europa, dienen we het stokoude artikel 120 van onze Grondwet aan te passen, dat de Nederlandse rechter verbiedt om formele wetten te toetsen aan onze Grondwet. Meer daarover: https://www.bof.nl/2010/12/10/analyse-gedegen-rapport-startschot-voor-actualisering-grondwet/

  10. Axel Arnbak

    VVD heeft inmiddels tegenstem toegelicht tegenover Webwereld: http://webwereld.nl/nieuws/106772/senaat-eist-privacy-by-design-voor-nieuwe-wetten—update.html
    VVD noemt de motie ‘zinloos’, maar dit is echt onzin. De motie gaat namelijk verder dan een al bestaande aanwijzing. Denk aan het privacy impact assessment. En nog belangrijker: de regering zal haar toets openbaar maken in de memorie van toelichting bij nieuwe wetsvoorstellen én kan daarmee aan het begin van wetgevingstrajecten politieke consequenties voelen als ze zich onvoldoende verantwoordt. De al bestaande aanwijzing voor ambtenaren is min of meer vrijblijvend voor de regering: als het een bewindspersoon niet uitkomt om iets uit een toetsing door ambtenaren wel of niet te melden, kan dat nu niet meer.
    En in lijn met de comment van @Willem: een week eerder was de VVD nog enthousiast. Het is waarschijnlijk dat hier andere motieven een rol hebben gespeeld voor haar tegenstem en haar standpunt, dan zuiver inhoudelijke.

  11. Michiel Huijsman

    @Axel Arnbak Dank voor je uitvoerige antwoord. Kan het er alleen maar mee eens zijn. Het artikel van 10 december had ik gemist, gaat in op de fundamentele zaak. Zolang die niet goed zit voeren we als burgers een ongelijke strijd tegen elke privacybeperkende wet die de regering van dienst over ons uitstort. NB. Moet https://www.bof.nl/2010/12/10/analyse-gedegen-rapport-startschot-voor-actualisering-grondwet/ nog lezen, ga ik doen.

  12. ferry

    Het is alleen wel jammer dat de Nederlandse grondwet ondergeschikt is gemaakt aan de wet.In een normale rechtsstaat zou dat andersom zijn.Dus zullen de grondrechtelijke criteria door de wet zo weer aan de kant gezet kunnen worden.

  13. Mark Jansen

    Je kunt wel vraagtekens plaatsen of deze motie nu zo veel toevoegt. http://dirkzwagerieit.nl/2011/05/25/eerste-kamer-neemt-motie-aan-over-belang-privacybescherming/

  14. Palatinux

    @ Axel Arnbak. Ik weet hoe de vork in de steel zit. Maar je moet het positief blijven bekijken :). Het is altijd een hoop lucht en koffiedik kijken met onze “-kuch-” betrouwbare parlementsleden. Ik hoef de mensen hier niet te vertellen waar ze samen met de EU uiteindelijk naar toe willen. Maak de politieke punt-naar-punt tekening af en het plaatje is compleet.

  15. Rene

    De motie Franken gaat ervan uit, dat privacy beperkende maatregelen steeds gewoon worden ingevoerd met als resultante een security verhogend effect. Dit is al jaren het adagium en het resultaat is een continue uitholling van de laatste restjes privacy die er nog over zijn. Er komt nooit een voorstel om stukjes privacy maar weer eens terug te geven, er gaat alleen maar steeds af. Er zijn geen rapporten die bewijzen dat deze maatregelen ook inderdaad geholpen hebben, dat we een veiliger samenleving hebben gekregen. De motie is in feite niet echt meer dan de WBP die er al is en die tot taak heeft de privacy beleving onder de burgers veilig te stellen en de privacy inbreuk mogelijkheden van overheden wettelijk mogelijk te maken. Ook deze motie gaat vrolijk verder op de ingeslagen weg, met als doel de privacy tot vrijwel nul te reduceren en tegelijk de bevolking het idee te geven dat de overheid er juist alles aan doet om die privacy te beschermen. Een knap staaltje werk en zelfs BOF is relatief tevreden gesteld.

    Een volk is pas echt beroofd van zijn vrijheden als ze denkt dat ze die nog bezit, maar in werkelijkheid niet meer heeft.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Help mee en steun ons

Door mijn bijdrage ondersteun ik Bits of Freedom, dat kan maandelijks of eenmalig.