Buma in de aanval: leest u even mee?

Hirsch Ballin wil meldingsplicht AIVD afschaffen

Nieuwsbrief 6.6: Europa zet gevaarlijke stap richting internetcensuur

Als de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) je afluistert, heb je achteraf het recht om daarvan op de hoogte gesteld te worden. Maar demissionair Minister van Binnenlandse Zaken Hirsch Ballin (CDA) wil die meldingsplicht afschaffen. Bits of Freedom legt bij BNR Nieuwsradio uit, waarom dit een slecht en gevaarlijk voornemen is.

De Minister zet het plan uiteen in een formele reactie (PDF) op een rapport van de CTIVD, een instantie die toezicht houdt op de AIVD. De meldingsplicht zou te complex, te duur en nog nooit uitgevoerd zijn – dus kan maar beter worden afgeschaft. In plaats daarvan zouden burgers meer mogelijkheden kunnen krijgen om zelf te vragen aan de AIVD of zij zijn afgeluisterd.

Alhoewel Bits of Freedom dat laatste toejuicht, kan ruimere inzage een actieve meldingsplicht van de AIVD nooit vervangen. Een meldingsplicht is namelijk essentieel voor de rechtsbescherming van afgeluisterde burgers en voor het handhaven van onze rechtstaat.

Afgeluisterde burgers hebben niet alleen een recht op privacy (artikel 8 EVRM) dat beschermt tegen het afluisteren, maar ook recht op een daadwerkelijk rechtsmiddel (artikel 13 EVRM) om op te treden tegen de inlichtingendiensten als zij eenmaal zijn afgeluisterd – of dit nu terecht was of niet. Daarom is afschaffing strijdig met jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM), dat in een vrij recente uitspraak (‘Liberty’, §62-§69) nog oordeelde dat de notificatieplicht belangrijk is tegen ‘abuse of power’ door overheidsdiensten.

In een vrije rechtstaat dient iedereen mensenrechten te respecteren, ook de inlichtingendiensten. Openheid over hun beleid is een cruciale waarborg tegen willekeur en machtsmisbruik. In talloze uitspraken – zoals ‘Vogt’ (§48), ‘Silver’ (§88), ‘S. and Marper’ (§103) en ‘Liberty’ (al genoemd) – verplicht het EHRM overheden om waarborgen als de meldingsplicht ‘nauwkeurig geformuleerd’ in de nationale wet op te nemen, juist omdat burgers anders nooit te weten komen dat ze zijn afgeluisterd. En de AIVD wel twee keer nadenkt, voordat de dienst tot verregaande privacyinbreuken overgaat. Letterlijker dan in de uitspraak ‘Ekimdzhiev’ (§90) kan het EHRM niet zijn:

“as soon as notification can be made without jeopardising the purpose of the surveillance after its termination, information should be provided to the persons concerned.”

De Minister ziet in de praktische uitvoerig van de meldingsplicht reden om deze af te schaffen: te complex, te duur en daarom nooit uitgevoerd (!). Als je artikel 34 van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten erop naslaat, begrijp je die praktijk direct. De AIVD mag er namelijk vijf jaar over doen om burgers te melden dat zij zijn afgeluisterd. In vijf jaar zijn mensen vaak verhuisd, of gebruiken zij een ander mobieltje.

Oplossing: pas de wet aan. Verkort die termijn naar ‘zodra het onderzoek dit toestaat’, zodat inlichtingendiensten sneller overgaan tot melding. Inspiratie kan worden opgedaan bij artikel 126bb Wetboek van Strafvordering. Zo wordt het gevaarlijke en slechte plan van de Minister omgebogen in een goede zaak voor burgers en onze rechtstaat.

Meer informatie: Bits of Freedoms Kamerbrief tapstatistieken (PDF, 23.11.09), die naar aanleiding van een Algemeen Overleg over het Nederlandse aftapbeleid naar relevante Kamerleden is verstuurd.

UPDATE: De EHRM-uitspraak ‘Ekimdzhiev’ is toegevoegd, naar aanleiding van deze column van internetadvocaat Remy Chavannes op NU.nl.

Afbeelding gebaseerd op een foto van ElDave, “Honest Phone”, gepubliceerd onder een Creative Commons Attribution-Non-commercial-Share Alike 2.0 Generic-licentie.

  1. Tweets die vermelden Hirsch Ballin wil meldingsplicht AIVD afschaffen – Bits of Freedom -- Topsy.com

    […] Dit blogartikel was vermeld op Twitter door Anne-Marie Mineur en Vincent, Bits of Freedom. Bits of Freedom heeft gezegd: Bits of Freedom blogt over gevaarlijk voornemen: 'Hirsch Ballin wil meldingsplicht AIVD afschaffen' http://bit.ly/aKPWwE […]

  2. Alice Verheij

    Uitstekend stuk. Scherp, goed onderbouwd en van groot belang in de discussie over onze tanende burgerrechten. Bedankt!

    Dit is mijn kwartje: http://aliceverheij.wordpress.com/2010/04/09/vrijheid/

  3. Jeroen van der Gun

    “Nooit uitgevoerd” Hoe vaak zou men het geprobeerd hebben voordat deze brief werd geschreven? Zijn er dan zo weinig mensen die vijf jaar op dezelfde plek blijven wonen?

    Moeilijk he, onschuldige burgers opsporen als je een geheime inlichtingendienst bent.

    Tip voor terroristen: bereid je aanslag langer dan vijf jaar voor, dan kan niemand je volgen.

  4. Gerrit Jan

    Nooit uitgevoerd = afschaffen

    Handig, als nieumand zich aan, bijvoorbeeld, het niet-roken in de horeca houd word die wet dan ook maar afgeschaft.
    Vreemd argument dus.

    En inderdaad: een geheime dienst die zijn doelwitten niet meer kan terugvinden? Dat geloofd niemand toch?

    Complex en duur? Ik geloof nooit dat het duurder en complexer dan het tappen zelf is.

  5. Koen

    Heb even met de AIVD gebeld, en kreeg ook te horen wat ik al las op hun website: Na 5 jaar krijg zou je pas eerlijk antwoord krijgen..

    Mijn vraag was: Mag ik weten of ik nu word afgeluisterd? Antwoord: Nee. Over vijf jaar nog een keer proberen.. En zelfs dan geven ze alleen eerlijk antwoord (zeggen ze zelf)”als er geen onderzoek naar je loopt”.. Mooie is natuurlijk dat zij hun eigen criteria kunnen bepalen bij zo’n vage omschrijving.. Als ik het aantal taps moet geloven, loopt naar heel Nederland een onderzoek, aangezien het tappen niet alleen de telefoontjes van de getapte persoon betreft, maar ook degene die met die persoon praten over de telefoon :S

  6. Gregoire

    BOF jullie doen goed werk!

  7. wallie

    bij de politie waarschuwen ze al niet. Een tap wordt geschorst of afgesloten zonder kennisgeving. Of je wordt niet getapt als verdachte maar als “betrokkene”
    welterusten

  8. a

    Ik krijg steeds meer de pest in onze zogenaamde “Christelijke politieke partijen”.

    Aan hun gedrag, gemanipuleer en liegen en bedriegen en vooral onderdrukken schijnt maar geen eind tekomen.
    Maar ja het CDA, bestaat voor een deel uit PAUS aanhangers, jawel diezelfde kliek die nu zo onder druk staat vanwege pedo en home gedrag.

    Beschament gedrag van onze ozo onchristelijke CDA CU en SGP kliek.

    Afschieten die klootzakken, maak een eind die middeleeuwse praktijken.

  9. martijn

    heel goed werk! Respect.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Help mee en steun ons

Door mijn bijdrage ondersteun ik Bits of Freedom, dat kan maandelijks of eenmalig.