================================================ ================================================ BITS OF FREEDOM NIEUWSBRIEF Nr. 7.12 24 juni 2011 ================================================ ================================================ ===================================================================== Inhoud: ===================================================================== 1. Historische dag voor internetvrijheid – de eindscore 2. Eindelijk: je internetgebruik korter opgeslagen 3. Verenigde Naties in de bres voor internetvrijheid 4. Filtervoorstel overbodig maar wel riskant 5. Ook op de website verschenen 6. Link naar volledige tekst nieuwsbrief 7. Colofon ===================================================================== 1. Historische dag voor internetvrijheid – de eindscore ===================================================================== 22 juni is eindelijk gestemd over de Telecomwet. In de afgelopen weken werden de debatten uitgesteld, werd de stemming uitgesteld en werd tot slot zelfs een stemfout gemaakt. De spanning zat er in elk geval goed in. En nu is de wet echt door de Tweede Kamer. Maar wat betekent het voor jou als internetter? Bekijk ons scorebord en je ziet het direct. We mogen trots zijn met z’n allen! Voordat we beginnen met de analyse willen we eerst jullie een compliment geven. Het was indrukwekkend om te zien hoeveel Nederlandse internetters zich hebben gemengd in dit debat over internetvrijheid. Op blogs, Twitter, Facebook, noem maar op. Deze uitkomst is daarom echt een overwinning voor de Nederlandse internetgemeenschap. Gefeliciteerd! Een open internet Nederland vervult een ware voortrekkersrol in Europa door netneutraliteit in de wet vast te leggen. Internetaanbieders mogen hierdoor specifieke diensten via internet, zoals internettelefonie, niet beperken of extra tariferen. Dat betekent niet alleen dat een WhatsApp tax verboden wordt. Netneutraliteit leidt ook tot een grotere keuzevrijheid voor jou. Dat resulteert in lagere communicatiekosten, ongeacht van de gebruikte diensten, en geeft innovatieve bedrijven een eerlijke kans. Het wetsvoorstel is afkomstig van D66, PvdA, GL, SP en de PVV en is gesteund door de PvdD, CU en het CDA. Alleen de VVD en de SGP stemden tegen. De SGP en het CDA hadden ook nog voorgesteld om een extra uitzondering te maken op netneutraliteit. Dit zou filtering op basis van ideologische motieven mogelijk maken. De CU, SP en de VVD stemden voor. En ook de PvdA deed dat, door een stemfout. Zij wilden eigenlijk (net als GL, D66, PVV en de PvdD) tegen stemmen. Aanstaande dinsdag zal de PvdA deze blunder goedmaken. Een internet waar je niet afgeluisterd wordt door je provider Nog een reden voor blijdschap. Ongeveer 5 weken geleden gaven providers nog toe de omstreden techniek Deep Packet Inspection te gebruiken om het internetgedrag van hun eigen klanten te volgen. Dit zorgde voor veel onrust. Sommige klanten hebben zelfs aangifte gedaan. Deze mensen vinden nu gehoor in de Kamer, want D66, PvdA en GL dienden een voorstel in waardoor jouw briefgeheim ook geldt tegenover je provider. De inhoud van jouw internetverkeer mag alleen door je provider worden ingezien in uitzonderlijke gevallen, of als je daarvoor uitdrukkelijke toestemming hebt gegeven. Die toestemming moet je bovendien altijd kunnen intrekken. Dit voorstel is gesteund door de SP, PvdD, SGP, PVV, CU en het CDA. Alleen de VVD stemde tegen. Een internet waar je toegang toe houdt Uit onderzoek van ons blijkt dat huidige algemene voorwaarden van internetaanbieders het mogelijk maken om internetters lichtvaardig af te sluiten. Met deze wetswijziging wordt dat voorkomen: jouw internetverbinding mag alleen in een beperkt aantal gevallen worden afgesloten, bijvoorbeeld als je niet betaalt, of als sprake is van fraude. Het wetsvoorstel is van de hand van de PvdA, D66 en GL en werd gesteund door de SP, PvdD, CU, SGP en het CDA. Ook hier stemde alleen de VVD tegen. Een internet waar je niet stiekem gevolgd wordt door adverteerders De meeste internetgebruikers weten niet hoe vaak, en door wie hun surfgedrag gevolgd wordt. Dat terwijl door het gebruik van cookies (en andere technieken) uitgebreide profielen kunnen worden gemaakt. Nu is een stokje gestoken voor het verwerken van persoonsgegevens. Als internetter moet je daar eerst toestemming voor geven. De PVV en de PvdA dienden samen het amendement in over volgtechnieken. Het werd gesteund door de PvdD, GL, D66 en de SP. De VVD, CDA, SGP en CU stemden tegen. Opvallende conclusies Als we dit op een rij zetten, vallen gelijk een aantal zaken op. Het eerste is dat D66, PvdA en GL hier enorm hard aan gewerkt hebben. Zij verdienen hiervoor echt complimenten. Maar ook een kleinere partij als de PvdD staat pal voor internetvrijheid! Ook de sterke houding van de PVV valt op. Toen het ging over netneutraliteit en om de privacy van internetgebruikers, hebben zij zich hard gemaakt voor de internetters. En het laatste dat opviel is dat de VVD als enige tegen al deze voorstellen heeft gestemd. Niet alleen dat, ook stemden ze voor het voorstel van de SGP waarmee filtering van de verbinding door de provider toegestaan blijft. Dat hadden we niet verwacht. Dit bericht op internet 22 jun / 05:34 pm https://www.bof.nl/2011/06/22/historische-dag-voor-internetvrijheid-de-eindscore-2/ Amendement netneutraliteit https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/32549/kst-32549-29 Amendement filteruitzondering op netneutraliteit https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/32549/kst-118256?resultIndex=0&sorttype=1&sortorder=4 Aangifte tegen DPI https://www.bof.nl/2011/05/12/zo-doen-kpn-abonnees-aangifte-tegen-afluisteren-mobiel-internet/ Amendement inperken DPI https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/32549/kst-32549-16?resultIndex=17&sorttype=1&sortorder=4 Onderzoek Bits of Freedom naar mogelijkheden tot internetafsluiting https://www.bof.nl/2011/01/04/vrije-internettoegang-ook-in-nederland-onder-vuur/ https://www.bof.nl/2011/01/10/vier-bizarre-internetverboden-van-providers/ Amendement bescherming internettoegang https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/32549/kst-118262 Amendement over cookies https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/32549/kst-118258?resultIndex=1&sorttype=1&sortorder=4 ===================================================================== 2. Eindelijk: je internetgebruik korter opgeslagen ===================================================================== In alle tumult rondom de chaotische verlopen stemming in de Tweede Kamer over een open en vrij internet, bleef een andere belangrijke stemming onderbelicht. De Tweede Kamer stemde ook in met het wetsvoorstel om de bewaartermijn van gegevens over jouw internetgebruik in te korten tot zes maanden. De bewaarplicht is een regel van de Europese Unie die aanbieders dwingt jouw internet- en telefoongebruik voor lange tijd vast te leggen. In 2005 ging toenmalig minister van Justitie Donner in Europa akkoord met de bewaarplicht. Dat deed hij tegen de wens van de Eerste Kamer in, die hem had opgedragen juist niet deel te nemen aan het overleg over die bewaarplicht. Samen met de Consumentenbond stuurden we destijds een boze brief (PDF). Omdat zo’n Europese regel overgenomen moet worden in onze eigen wetgeving, werd in 2009 het wetsvoorstel voor de bewaarplicht in de Tweede en Eerste Kamer behandeld. De regering wilde een bewaartermijn van 18 maanden voor zowel internet- als telefoongegevens. Onder druk van de Tweede Kamer werd dat 12 maanden. Voor de Eerste Kamer was dat nog altijd te lang. Zij wenste een bewaartermijn van 6 maanden voor gegevens over het gebruik van internet. Pas nadat minister Hirsch Ballin had toegezegd met gezwinde spoed met een extra wetsvoorstel daarvoor te komen, stemde de Eerste Kamer in met de bewaarplicht. Die reparatiewet werd vorige week eindelijk door de Tweede Kamer behandeld. Er bleek direct een ruime meerderheid voor het voorstel te bestaan. Ook partijen die liever vast willen houden aan de huidige termijnen (PVV) of die zelfs willen uitbreiden (CDA) gaven aan in te stemmen met het voorstel. Op de dag dat de PvdA een foutje maakte bij de stemmingen rondom netneutraliteit, stemde de Tweede Kamer ook in (PDF) met het wetsvoorstel om de termijn om jouw internetgegevens te bewaren tot zes maanden te beperken. De Kamer verwierp helaas het voorstel om ook de bewaartermijn van gegevens over jouw belgedrag korter te maken. Het voorstel om de regering op te dragen zich op Europees niveau hard te maken voor intrekking van de bewaarplicht, haalde het evenmin. Het wetsvoorstel wordt na de zomer in de Eerste Kamer behandeld. Aanbieders zullen gegevens over jouw gebruik van internet op zijn vroegst vanaf 2012 korter vastleggen. Het heeft lang geduurd, maar daarmee is een oude belofte ingelost. Dat wil niet zeggen dat die bewaartermijn van zes maanden gerechtvaardigd is. Geen enkel onderzoek toont aan dat het langdurig opslaan van jouw internet- en telefoongebruik echt nodig is. De paar Europese landen die cijfers konden overleggen voor een Europese evaluatie, konden daarmee de noodzaak van de bewaarplicht niet onderbouwen. Ook Nederland niet. In de tussentijd slaan leggen we wel van 500 miljoen onverdachte Europeanen langdurig vast wie met wie, waar en wanneer contact heeft gehad. Bits of Freedom zit niet stil. Dit bericht op internet 24 jun / 10:21 am https://www.bof.nl/2011/06/24/eindelijk-je-internetgebruik-korter-opgeslagen/ Brief Bits of Freedom en Consumentenbond http://www.bof.nl/docs/bewaarplicht_eerste_kamer_15juni2005.pdf Behandeling bewaarplicht door Tweede Kamer https://www.bof.nl/2011/06/17/teeven-bewaarplicht-zelf-geen-privacyschending/ Wetsvoorstel wijziging Telecomwet https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/32185/kst-32185-2 Stemlijst Telecomwet http://www.tweedekamer.nl/images/21-06-2011_tcm118-222158.pdf Amdenement verkorting bewaartermijn belgegevens https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-32185-9.html Motie intrekking van de bewaarplicht https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-31841-19.html Gebrek onderbouwing bewaarplicht https://www.bof.nl/2011/04/17/persbericht-evaluatie-bewaarplicht-privacyschending-van-500-miljoen-europeanen-zonder-voordelen/ Nederlandse inbreng Europese evaluatie bewaarplicht https://www.bof.nl/2010/12/16/waardeloze-inbreng-justitie-voor-europese-evaluatie-bewaarplicht/ ===================================================================== 3. Verenigde Naties in de bres voor internetvrijheid ===================================================================== De Verenigde Naties publiceerden onlangs een rapport over vrijheid van meningsuiting op internet. Hierin doen de Verenigde Naties een aantal stevige uitspraken over het belang van een vrij internet. We zetten de belangrijkste punten op een rij. Internet is cruciaal voor de vrijheid van meningsuiting In het rapport (PDF) onderstreept Frank la Rue, aangesteld door de VN als speciaal vertegenwoordiger voor vrijheid van meningsuiting, het belang van het internet (par. 85): “The internet is an indispensable tool for realizing a range of human rights, combating inequality, and accelerating development and human progress”. Internetvrijheid is daarvoor cruciaal. Maar de mogelijkheid om razendsnel informatie uit te wisselen en misstanden wereldwijd bekend te maken, boezemt overheden ook angst in en dat leidt tot allerlei vormen van internetcontrole. Internetverboden zijn in strijd met de communicatievrijheid In dit rapport spreekt La Rue zich ferm uit tegen internetcensuur. Hij maakt zich ernstig zorgen over wetten op grond waarvan internettoegang kan worden afgesloten (par. 49 en 50). Hij noemt in het bijzonder de Franse three-strikes-wet en de Britse Digital Economy Act, op grond waarvan gebruikers wegens auteursrechtinbreuk een internetverbod kan worden opgelegd. Hij concludeert dat het afsluiten van gebruikers van internet altijd in strijd is met het recht op vrijheid van meningsuiting (par. 78). En hij benadrukt dat lidstaten de plicht hebben om internet voor iedereen beschikbaar, toegankelijk en betaalbaar te maken (par. 66). Dat betekent dat het amendement van Van Dam (PvdA), om internettoegang in Nederland te waarborgen, naast onze steun, ook op die van La Rue kan rekenen. Overheden mogen bedrijven niet inzetten om censuur te delegeren Ondertussen zie je steeds vaker dat de overheid controlemaatregelen uitbesteed aan tussenpersonen op internet. In het rapport wordt benadrukt dat censuur niet mag worden gedelegeerd aan bedrijven: “censorship measures should never be delegated to private entities, and [...] intermediaries should not be held liable for refusing to take action that infringes individuals’ human rights” (par. 75). Verzoeken om informatie van het internet te verwijderen of gebruikers te identificeren, mogen alleen worden gedaan na tussenkomst van een rechter of een vergelijkbaar orgaan. Dat onderstreept opnieuw dat pogingen van de recherche om een website zonder tussenkomst van de rechter offline te halen, niet toelaatbaar zijn. Anonimiteit op internet is een mensenrecht Ook wordt in het rapport het belang van anonimiteit op internet onderstreept. Een internet-identificatieplicht keurt hij af: landen moeten waarborgen dat internetgebruikers zich anoniem op internet kunnen uiten (par. 84). Dat betekent dat proefballonnetjes voor een internetrijbewijs, zoals die ook in Nederland wel eens worden gelanceerd, naar de mening van de rapporteur niet toelaatbaar zijn. Belangrijke standaard voor informatievrijheid op internet Het is voor de eerste keer dat de VN zich zo duidelijk uitspreken over de bescherming van internetvrijheid. Niet alleen landen als China en Iran, maar ook Nederland, zullen bij hun internetbeleid rekening moeten houden met deze uitgangspunten. En als ze zich daar niet aan houden, kunnen ze hierop worden aangesproken. Dit bericht op internet 20 jun / 02:37 pm https://www.bof.nl/2011/06/20/verenigde-naties-in-de-bres-voor-internetvrijheid/ Rapport van de Verenigde Naties (PDF) http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/17session/A.HRC.17.27_en.pdf Over Speciaal Rapporteur Frank la Rue http://www.ohchr.org/EN/Issues/FreedomOpinion/Pages/OpinionIndex.aspx Over de Franse three-strikes-wet (PDF) http://www.conseil-constitutionnel.fr/conseilconstitutionnel/root/bank_mm/anglais/2009_580dc.pdf Britse Digital Economy Act http://en.wikipedia.org/wiki/Digital_Economy_Act_2010 Het amendement van Van Dam (PvdA) over bescherming internettoegang https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-117177.html Webwereld over politievordering om een website zonder tussenkomst van de rechter offline te halen http://webwereld.nl/nieuws/106300/politievordering-al-qaeda-site-onwettig.html Webwereld over Nederlandse proefballonetjes over internetrijbewijs http://webwereld.nl/nieuws/39628/-overheid-moet-internetrijbewijs-en-firewall-verplichten-.html ===================================================================== 4. Filtervoorstel overbodig maar wel riskant ===================================================================== Op 14 juni zou de Tweede Kamer stemmen over netneutraliteit. Die stemming is helaas een week uitgesteld. En ondertussen introduceerden de SGP en het CDA een voorstel om te filteren voor religieuze doeleinden. Misschien een begrijpelijk idee, maar onnodig. De vrijheid om je eigen internet te filteren is nooit in het geding geweest. Uit onze analyse blijkt ook nog eens dat dit voorstel wel misbruikt kan worden door providers. Het filtervoorstel is overbodig. Als je er zelf voor kiest om internet te filteren moet dat kunnen. Het oorspronkelijke netneutraliteitsamendement biedt dan ook uitdrukkelijk de ruimte om een filter in aanvulling op je verbinding te gebruiken. Hier zijn in Nederland verschillende mogelijkheden voor. Bij provider Kliksafe, de provider waarvoor deze toevoeging lijkt geschreven, kan je de Filterbox afnemen: een apparaat dat op iedere internetverbinding kan worden geplaatst en je internet filtert. Bij christelijke provider Solcon kan je voor 2,50 Euro per maand een filterdienst afnemen in aanvulling op je internettoegangsdienst. Een andere optie is EO FilterNet, dat je op je computer installeert. Het filtervoorstel lost het veronderstelde probleem niet op. Het voorstel van de SGP en het CDA is bedoeld om het mogelijk te maken dat internetaanbieders alleen een verbinding met een filter kunnen aanbieden. Maar ironisch genoeg maken ze dat juist onmogelijk. Onder de bepaling is het aanbieders namelijk verboden om ‘voordeel’ te bieden voor het filteren (zie onder). En hoe stel je vast of ‘voordeel’ wordt verstrekt voor het filteren? Simpel. Alleen door de prijs en andere voorwaarden tussen een abonnement mét filter en zónder filter te vergelijken. Aanbieders moeten onder dit voorstel dus ook altijd een ongefilterd internet aanbieden. Het filtervoorstel opent de deur voor misbruik door providers. De term ‘ideologische motieven’ is subjectief, en daardoor niet duidelijk genoeg om de grens tussen toelaatbare en ontoelaatbare filtering te trekken. Er is ook geen enkel aanknopingspunt in de Nederlandse wet- en regelgeving aan de hand waarvan dit begrip kan worden uitgelegd. Bovendien voorkomt het voorstel niet dat onderhandse afspraken tussen een aanbieder en een andere partij worden gemaakt om op die manier de ‘voordeel’-eis te omzeilen, bijvoorbeeld door korting op een nieuwe smartphone te geven. Daarmee wordt de sterke tekst voor netneutraliteit ondermijnd. Zijn we daarmee terug bij af? * * * Voorstel van de SGP en het CDA * * * [NB. dit voorstel is tussen het verschijnen van deze blogpost en de nieuwsbrieflicht gewijzigd.] Het voorstel zou een nieuwe uitzondering op het verbod om verkeer te beperken scheppen, om: e. tegemoet te komen aan een uitdrukkelijk verzoek van de abonnee om diensten of toepassingen op grond van door de abonnee gespecificeerde ideologische motieven te belemmeren, mits de aanbieder de abonnee voor deze toestemming geen geldelijk of ander voordeel biedt. De toelichting luidt als volgt: De uitzondering in onderdeel e is bedoeld om in het kader van de contractvrijheid ruimte te bieden voor overeenkomsten tussen aanbieder en abonnee waarbij sprake is van internetfiltering op grond van ideële motieven. Met deze uitzonderingsbepaling behouden eindgebruikers de vrijheid om uit ideële motieven te kiezen voor een aanbieder die abonnementsvormen aanbiedt waarin de toegang tot bepaalde diensten en toepassingen (met betrekking tot bijvoorbeeld porno, geweld en drugs) wordt geblokkeerd. Om te voorkomen dat oneigenlijk gebruik gemaakt wordt van deze uitzonderingsbepaling mag de aanbieder voor de overeengekomen blokkering van bepaalde diensten en toepassingen geen kortingen of andere voordelen bieden. Dat voorkomt situaties waarin een aanbieder ‘korting’ op het abonnement biedt in ruil voor een verzoek om concurrerende diensten te blokkeren. Deze toelichting vervangt dat onderdeel van de toelichting op het amendement Verhoeven c.s. dat betrekking heeft op internetfiltering. Aanbieders behouden de vrijheid om, zoals op grond van ideële motieven door eindgebruikers wordt gewenst, alleen abonnementsvormen aan te bieden waarin de hiervoor genoemde vorm van filtering wordt toegepast. Dit bericht op internet 16 jun / 02:59 pm https://www.bof.nl/2011/06/16/filtervoorstel-overbodig-maar-wel-riskant/ Het netneutraliteitsamendement https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/32549/kst-32549-17 De filterbox van Kliksafe http://www.kliksafe.nl/consument/filterbox/ Internetfilter van Solcon http://www.solcon.nl/particulier/extra-diensten/internetfilter EO FilterNet http://www.eo-acties.nl/internetfilter Laatste versie van het amendement https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/32549/kst-32549-41?resultIndex=0&sorttype=1&sortorder=4 ===================================================================== 5. Ook op de website verschenen ===================================================================== Netherlands launches internet freedom legislation Dit bericht op internet 22 jun / 17:41 pm https://www.bof.nl/2011/06/22/netherlands-launches-internet-freedom-legislation/ Press release – The Netherlands first country in Europe to launch net neutrality Dit bericht op internet 22 jun / 05:46 pm https://www.bof.nl/2011/06/22/press-release-%e2%80%93-the-netherlands-first-country-in-europe-to-launch-net-neutrality/ Volg Bits of Freedom ook via Facebook Facebook - Facebook.com/bitsoffreedom ===================================================================== 6. Link naar volledige tekst nieuwsbrief ===================================================================== De volledige tekst versie van de nieuwsbrief van Bits of Freedom is hier te vinden: https://www.bof.nl/live/wp-content/uploads/nieuwsbrief110624.txt ===================================================================== 7. Colofon ===================================================================== De Bits of Freedom nieuwsbrief wordt samengesteld en verzonden door de stichting Bits of Freedom. Mits niet anders vermeld, valt de inhoud van deze nieuwsbrief onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 licentie. De gebruiker mag de nieuwsbrief kopiëren, verspreiden, afgeleide werken maken en gebruiken voor commerciële doeleinden. De licentie verplicht tot naamsvermelding: de gebruiker dient Bits of Freedom te vermelden. Voor de volledige licentie zie: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/nl/ Bits of Freedom Nieuwsbrief ISSN 15691160 volg ons op twitter.com/bitsoffreedom Facebook.com/bitsoffreedom LinkedIn Delicious.com/bitsoffreedom identi.ca/bitsoffreedom via RSS op https://www.bof.nl/feed via IRC op irc.freenode.net #bitsoffreedom ===================================================================== Nieuwsbrief abonnement ===================================================================== Afmelden van deze nieuwsbrief kan door een e-mail te sturen: bof-nieuws-request@list.xs4all.nl Onderwerp: unsubscribe Abonneren kan via het invoerveld op: https://list.xs4all.nl/mailman/listinfo/bof-nieuws of door een e-mail te sturen naar: bof-nieuws-request@list.xs4all.nl Onderwerp: subscribe ===================================================================== European Digital Rights (EDRI) ===================================================================== Bits of Freedom is lid van European Digital Rights, een associatie van privacy en burgerrechten organisaties in Europa. EDRI geeft een eigen Engelstalige, twee-wekelijkse elektronische nieuwsbrief uit met een overzicht van de laatste ontwikkelingen in de Europa. Aanmelden voor een gratis abonnement op EDRI-gram kan op de website van EDRI: http://www.edri.org/ =====================================================================