================================================ ================================================ BITS OF FREEDOM NIEUWSBRIEF Nr. 7.11 15 juni 2011 ================================================ ================================================ ===================================================================== Inhoud: ===================================================================== 1. Goede hoop op historische netneutraliteit 2. 10 vragen en antwoorden over netneutraliteit 3. Succes! Openbaar Ministerie onderzoekt meeluisteren providers 4. Kamer stelt grondrechten centraal in cybersecuritybeleid 5. EU privacy watchdog: Data Retention Directive unlawful 6. Ook op de website verschenen 7. Link naar volledige tekst nieuwsbrief 8. Colofon ===================================================================== 1. Goede hoop op historische netneutraliteit ===================================================================== Net als velen van jullie keken we op 8 juni naar het debat in de Tweede Kamer over de Telecomwet en over de toekomst van ons internet. Zouden de Kamerleden en de minister netneutraliteit ook belangrijk vinden? Het bleef spannend tot het eind. Kort samengevat heeft het amendement voor netneutraliteit van D66, PvdA, GroenLinks en SP (PDF) brede steun in de Tweede Kamer. Ook minister Verhagen omarmt dit voorstel en verdedigt het zelfs. De VVD trok gelukkig haar amendement in dat netneutraliteit zou ondermijnen. Dit stemt ons hoopvol voor de uitkomst aanstaande dinsdag, want dan zal er worden gestemd over de verschillende amendementen op de Telecomwet (die gingen bijvoorbeeld ook over onderwerpen als cookies, DPI en internettoegang). Als we afgaan op de uitspraken gedaan op 8 juni, gaat Nederland dinsdag netneutraliteit verankeren in de wet en daarmee geschiedenis schrijven. Want wordt het amendement volgende week aangenomen, dan zijn we het eerste land in Europa dat open en vrij internet in de wet vastlegt. Dat betekent dat het verboden wordt voor internetaanbieders om specifieke diensten, zoals internettelefonie, te blokkeren of er extra geld voor te vragen. Een aanbieder moet altijd het hele internet aanbieden. Dat zorgt voor voor keuzevrijheid van de gebruiker en geeft het innovatie bedrijven een eerlijke kans. We willen iedereen die meedeed aan de campagne #RedHetNet via DichterBijDenHaag.nl complimenteren. Het was indrukwekkend om te zien hoe internetminnend Nederland dit debat heeft gevolgd en zich erin heeft gemengd. Netneutraliteit was zelfs trending in Nederland! Dinsdag zullen we zien of het heeft gewerkt. En ben je net zo blij als wij? Geef @MaximeVerhagen via twitter nog even een compliment. UPDATE (15.06.11 12.11) De stemming over de wijziging van de Telecomwet is inmiddels op verzoek van de SP uitgesteld. Zij willen meer tijd om alle verschillende amendement beter te kunnen bestuderen. Het zal waarschijnlijk plaatsvinden op dinsdag 21 juni 2011. Dit bericht op internet 8 jun / 07:35 pm https://www.bof.nl/2011/06/08/goede-hoop-op-historische-netneutraliteit/ Het amendement voor netneutraliteit van D66, PvdA, GroenLinks en SP https://www.bof.nl/live/wp-content/uploads/Amendement-van-het-lid-Verhoeven-c.s..pdf Campagne #RedHetNet via DichterBijDenHaag.nl http://dichterbijdenhaag.nl/ @MaximeVerhagen https://twitter.com/#!/maximeverhagen ===================================================================== 2. 10 vragen en antwoorden over netneutraliteit ===================================================================== We krijgen af en toe vragen over het netneutraliteitsamendement dat onlangs door D66 en andere partijen is ingediend. We maken graag van de gelegenheid gebruik om die vragen te beantwoorden. 1. Kan een gebruiker met netneutraliteit spam en virussen door de provider laten filteren? Ja. Het netneutraliteitsamendement van D66 en andere partijen biedt de mogelijkheid om spam op verzoek van de gebruiker te blokkeren. Het amendement geeft de provider bovendien de mogelijkheid om ten behoeve van de integriteit van hun netwerken en diensten in te grijpen in het netwerkverkeer. Bijvoorbeeld door het blokkeren van verkeer van ge•nfecteerde computers die virussen versturen. Het amendement verlangt dat zulke maatregelen steeds in het belang van internetgebruikers moeten zijn. 2. Betalen gebruikers bij netneutraliteit voor diensten die ze niet gebruiken? Netneutraliteit leidt tot een eerlijker internet. Een gebruiker betaalt bij netneutraliteit voor de data die hij verbruikt, onafhankelijk van de specifieke diensten die hij gebruikt of websites die hij bezoekt. 3. Kunnen internetproviders geld verdienen met netneutraliteit? Met netneutraliteit kunnen internetproviders hun klanten internettoegang verkopen. Ze kunnen daarbij nieuwe bedrijfsmodellen ontwikkelen en abonnementen differenti‘ren, bijvoorbeeld naar snelheid en dataverbruik. 4. Heeft netneutraliteit gevolgen voor de kosten van klanten? De communicatiekosten voor klanten worden door netneutraliteit lager, want de klant kan zonder beperkingen gebruik maken van goedkopere diensten zoals internettelefonie en internetSMS, in plaats van gebruik te hoeven maken van dure diensten zoals mobiele telefonie en SMS. 5. Is al voldoende bekend over de plannen van internetproviders? Ja. KPN heeft aangegeven dat ze toegang tot goedkope diensten zoals Skype wil beperken door daar meer geld voor te vragen. Ook Vodafone blokkeerde dit soort diensten bij sommige abonnementen al. 6. Heeft netneutraliteit gevolgen voor de kosten van providers? De kosten voor providers voor het bieden van internettoegang blijven gelijk met netneutraliteit. Het kost de providers namelijk evenveel om bijvoorbeeld een YouTube-pakketje te versturen als om een WhatsApp-pakketje te versturen: het is voor het netwerk dezelfde data. 7. Kunnen met netneutraliteit religieuze gemeenschappen, scholen of ouders voor hun kinderen een beschermd internet aanbieden? Ja. Een filter kan het best op de computer of dichtbij de huiskamer ge•nstalleerd worden. Dat biedt de beste mogelijkheid om het fijnmazig en naar eigen wensen in te stellen. Netneutraliteit geeft internetgebruikers die vrijheid om het internet in de huiskamer te filteren. Er zijn verschillende oplossingen om filters thuis te installeren. Voor kinderen bestaat Òparental control softwareÓ, die zowel voor de computer als voor de mobiele telefoon beschikbaar is. NetNanny is een bekend voorbeeld. Een andere oplossing is bijvoorbeeld de Kliksafe filterbox, die op iedere internetverbinding kan worden aangesloten. 8. Welke gevolgen heeft netneutraliteit voor de privacy? Als providers het gebruik van specifieke diensten op internet willen belemmeren of belasten, zullen ze het internetgedrag van hun gebruikers moeten analyseren. Dat betekent een vergaande inbreuk op de privacy. Bij een neutraal internet mogen internetproviders het internetverkeer niet op die manier beperken. Een neutraal internet betekent dus een internet waarbij minder vaak omstreden technologie‘n zoals Deep Packet Inspection (DPI) zullen worden ingezet. 9. Welk effect heeft netneutraliteit op de vrije markt? Netneutraliteit leidt tot een vrije markt en innovatie. Netneutraliteit garandeert een level playing field op internet, omdat innovatieve nieuwe bedrijven die hun diensten via internet willen aanbieden evenveel kansen krijgen als gevestigde bedrijven. Dat blijkt ook uit een analyse van het Centraal Planbureau (PDF). 10. Kan een provider met netneutraliteit zorgen dat snelle diensten voorrang krijgen boven trage? Het netneutraliteitsamendement van D66 en andere partijen biedt aan internetproviders de mogelijkheid om in geval van congestie van hun netwerk, diensten die gevoelig zijn voor vertraging Ð zoals internettelefonie Ð voorrang te geven boven diensten die hiervoor minder gevoelig zijn. Dit bericht op internet 6 jun / 06:39 pm https://www.bof.nl/2011/06/06/vragen-en-antwoorden-over-netneutraliteit/ Het netneutraliteitsamendement van D66, PvdA, GroenLinks en SP https://www.bof.nl/2011/05/31/complimenteer-jouw-kamerlid-voor-netneutraliteit-en-keuzevrijheid/ KPN heeft aangegeven dat ze toegang tot goedkope diensten zoals Skype wil beperken door daar meer geld voor te vragen http://www.nu.nl/internet/2498071/kpn-gaat-mobiele-diensten-blokkeren.html Ook Vodafone blokkeerde dit soort diensten bij sommige abonnementen al http://www.nu.nl/internet/2498984/vodafone-blokkeert-diensten.html ===================================================================== 3. Succes! Openbaar Ministerie onderzoekt meeluisteren providers ===================================================================== Afgelopen maand gaf telecomgigant KPN toe dat ze had meegeluisterd met het internetgedrag van haar klanten. Ze overweegt namelijk het gebruik van concurrerende diensten als Skype en WhatsApp extra te belasten. Bits of Freedom riep slachtoffers op om aangifte te doen. Het parlement vroeg de regering om onderzoek te doen. Dat had effect. In zijn reactie van 1 juni onderstreept minister van Economische Zaken Verhagen het belang van het communicatiegeheim en kondigt hij aan dat het Openbaar Ministerie en OPTA een onderzoek doen. Minister Verhagen schrijft (PDF) dat het Landelijk Parket van het Openbaar Ministerie een Òori‘nterend onderzoekÓ is gestart naar mogelijk strafbare toepassing van de omstreden afluistertechnologie Deep Packet Inspection (DPI) door telecomproviders. Dit volgt op onze analyse dat KPN met de inzet van DPI waarschijnlijk het Wetboek van Strafrecht had overtreden. Daarnaast doet OPTA een onderzoek, naar eventuele overtredingen van de Telecommunicatiewet. En het College bescherming persoonsgegevens wacht OPTAÕs onderzoek af en beslist dan of het zelf stappen neemt op grond van de Wet bescherming persoonsgegevens. De regering onderstreept in haar reactie bovendien het belang van het communicatiegeheim: ÒEen postbode moet natuurlijk kunnen zien aan wie een pakket is gericht en bijvoorbeeld hoe groot het is, maar de postbode mag niet zomaar in het pakket kijken. Dat zelfde geldt volgens Verhagen bij de DPI-techniek en bij het in goede banen leiden van het internetverkeer. De inhoud bekijken is alleen in uitzonderlijke gevallen zoals voor politieonderzoek mogelijk. Maar ook dan zijn er allerlei strenge waarborgen om de privacy te garanderen.Ó Dit is een belangrijke stap. De regering maakt hiermee duidelijk dat providers heel voorzichtig moeten zijn als zij het internetverkeer van hun klanten willen analyseren. Dat kan alleen maar in uitzonderlijke gevallen. De Telecommunicatiewet wordt binnenkort in de Tweede Kamer behandeld. Dat is een uitgelezen moment om te zorgen dat dit soort situaties ook in de toekomst niet meer voorkomen. Dit bericht op internet 2 jun / 11:03 am https://www.bof.nl/2011/06/02/succes-openbaar-ministerie-onderzoekt-meeluisteren-providers/ Brief van minister Verhagen over DPI (PDF) https://www.bof.nl/live/wp-content/uploads/DPIverhagen.pdf Onze analyse dat KPN met de inzet van DPI waarschijnlijk het Wetboek van Strafrecht had overtreden https://www.bof.nl/2011/05/12/persbericht-bits-of-freedom-roept-kpn-abonnees-op-om-aangifte-te-doen-tegen-aftappen/ De regering onderstreept in haar reactie bovendien het belang van het communicatiegeheim http://www.rijksoverheid.nl/nieuws/2011/06/01/telecomproviders-moeten-privacy-in-acht-nemen.html ===================================================================== 4. Kamer stelt grondrechten centraal in cybersecuritybeleid ===================================================================== Op woensdag 1 juni vergaderde de Tweede Kamer voor het eerst over de Nationale Cybersecurity Strategie (ÔNCSSÕ). Kamerleden grepen deze kans aan om grondrechten centraal te stellen en te pleiten voor meer duidelijkheid over de aard en omvang van de problemen die de strategie zou moeten aanpakken. Een verslag. In de NCSS ontwikkelt het kabinet voor de eerste keer beleid om cybersecurity te garanderen. Een goed initiatief, maar de kans op te ambitieuze regulering van het internet en inperking van onze digitale grondrechten is re‘el. Daarom adviseerde Bits of Freedom de Tweede Kamer in de aanloop naar het debat. In een kamerbrief (PDF) roepen we op een onafhankelijke nulmeting te eisen, omdat er momenteel te weinig inzicht bestaat wat de overheid precies wil beschermen en in de aard en omvang van de ontwikkelingen die deze cybersecurity kunnen bedreigen. Ook dringen we erop aan dat digitale grondrechten alleen na een strenge toets ingeperkt mogen worden. Een mooi handvat daarvoor is de motie-Franken, die vijf criteria voor die toetsing opsomt. Kamerleden hebben werk gemaakt van deze belangrijke vraagstukken. Op veler verzoek deed minister Opstelten tijdens het debat de toezegging dat motie Franken inderdaad leidraad wordt bij nieuwe wetgeving op dit terrein. En tijdens het debat gaven VVD, D66, SP en de PvdA aan beter en op structurele basis ge•nformeerd te willen worden over de omvang en aard van de problematiek rondom cybersecurity. Minister Opstelten gaf aan op 30 juni een door zijn ambtenaren opgestelde ÔdreigingsanalyseÕ te publiceren. Vooral Tofik Dibi (GroenLinks) benadrukte de behoefte aan wetenschappelijk verantwoord onderzoek en liet daarbij nadrukkelijk de mogelijkheid open dat het parlement zelf het initiatief neemt als de eigen ÔdreigingsanalyseÕ ontoereikend is. In antwoord op scherpe vragen van Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD), Gerard Schouw (D66) en Jeroen Recourt (PvdA), zegde de minister toe voor het einde van 2011 een overzicht te publiceren van nationale en internationale wetten die relevant zijn voor de NCSS en mogelijke knelpunten te identificeren. Bits of Freedom is tevreden dat zowel de Kamer als de minister de criteria van de motie-Franken willen hanteren en dat de Kamer de verplichtingen uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens aan de orde stelde. Ook de aandacht voor onderzoek naar de aard en omvang van de problematiek is hoopvol, al is de uitvoering daarvan door het ministerie zelf een gemiste kans. Juist omdat het de eerste keer is dat de overheid zich buigt over cybersecurity is objectief onderzoek geboden. Nu de dreigingsanalyse van het ministerie zelf komt, zullen we het rapport van 30 juni nauwkeurig bestuderen. Inmiddels is het verslag openbaar gemaakt. Lees het ongecorrigeerde verslag hier (PDF). Dit bericht op internet 3 jun / 04:41 pm https://www.bof.nl/2011/06/03/kamer-stelt-grondrechten-centraal-in-cybersecuritybeleid/ Nationale Cybersecurity Strategie (NCSS) http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/persberichten/2011/02/22/nationale-cyber-security-strategie-gepresenteerd.html Advies en kamerbrief Bits of Freedom aan de Tweede Kamer https://www.bof.nl/2011/05/30/bits-of-freedom-adviseert-tweede-kamer-over-cybersecurity/ De vijf criteria uit de motie Franken https://www.bof.nl/2011/05/24/senaat-wil-strengere-voorafgaande-toets-privacybeperkingen/ Toezegging van minister Opstelten http://webwereld.nl/nieuws/106864/kamer--eerst-privacyonderzoek--dan-wetgeving.html Het ongecorrigeerde verslag van de veragdering http://www.tweedekamer.nl/ao_repo/vj/20110601_Nationale%20Veiligheid.pdf ===================================================================== 5. EU privacy watchdog: Data Retention Directive unlawful ===================================================================== The European Data Protection Supervisor (EDPS) adopted an Opinion on the European CommissionÕs Evaluation Report on the Data Retention Directive. The EDPS demonstrates that the Directive violates the privacy of all EU citizens and that the evaluation report itself is flawed. This is good news for your privacy. In the Opinion (PDF), the EDPS comes to the conclusion that the Data Retention Directive does not meet the requirements set out by the rights to privacy and data protection, primarily because the necessity for data retention has not been sufficiently demonstrated. He also believes that data retention could be regulated in a less privacy-intrusive way and that the Directive lacks foreseeability. ÔAlthough the Commission has clearly put much effort into collecting information from the Member States, the quantitative and qualitative information provided by the Member States is not sufficient to draw a positive conclusion on the need for data retention as it has been developed in the Directive. Further investigation of necessity and proportionality is therefore required, and in particular the examination of alternative, less privacy-intrusive meansÕ says the EDPS. In addition, the present Directive leaves too much room for Member States to decide on the purposes for which the data may be used, on who can access the data and under which conditions. Therefore, the EDPS calls on the Commission to seriously consider Ôall options in the impact assessment including the possibility of repealing the Directive.Õ An eventual future data retention directive should be considered only if the necessity of data retention, Õsupported and regulated by the EU, could be sufficiently demonstrated, which includes a careful consideration of alternative measures.Õ The Opinion yet again demonstrates that the evaluation of the Commission is flawed. On 17 April, European Digital Rights (EDRi), of which Bits of Freedom is a founding member, produced its own Õshadow reportÕ (PDF) providing a more accurate evaluation of the Data Retention Directive, using the CommissionÕs own methodology. The EDPS opinion and the EDRi report have much in common. One crucial point needs to be added to ¤80 of the EDPS Opinion, however: the principle of data retention can never be justified. When the Opinion cites the verdict of the German Constitutional Court on the principle of data retention, it notes that Ôa well-defined obligation to retain telecommunications data may be justified under certain very strict conditionsÕ. This goes beyond the Romanian Constitutional Court decision, that rules the principle of data retention incompatible with Article 8 of the European Convention on Human Rights. And the Opinion does not mention an essential observation by the German Constitutional Court in ¤218: that surveillance measures may not exceed an absolute overall constitutional threshold that exists for the collection of personal data by governments, and that telecommunications data retention would bring the surveillance situation in Germany very close to this barrier. Future surveillance measures may therefore be found unconstitutional not for being disproportionate in themselves, but for exceeding this absolute overall surveillance barrier. We know that the effectiveness of wholesale data retention is highly questionable, as can be demonstrated when comparing crime clearance rates during periods with and without data retention in for example Germany. So maintaining blanket and superfluous data retention jeopardises the constitutionality of future, more effective investigation measures. Since the Directive is unlawful, data retention canÕt ever be justified as a principle and data retention is an ineffective tool, it is in the interest of both privacy and law enforcement to abolish data retention altogether. This contribution is based upon an article in the EDRi-gram, the bi-weekly newsletter about digital civil rights in Europe. Bits of Freedom is a founding member of EDRi, the European umbrella organisation of 29 civil rights organisations in 19 EU Member States. Dit bericht op internet 7 jun / 04:22 pm https://www.bof.nl/2011/06/07/eu-privacy-watchdog-data-retention-directive-unlawful/ Opinion and press release by the EDPS http://www.edps.europa.eu/EDPSWEB/webdav/site/mySite/shared/Documents/Consultation/Opinions/2011/11-05-30_Evaluation_Report_DRD_EN.pdf http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=EDPS/11/6&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en The shadow report by EDRi (PDF) http://www.edri.org/files/shadow_drd_report_110417.pdf Decision by the Romanian Constitutional Court http://www.legi-internet.ro/english/jurisprudenta-it-romania/decizii-it/romanian-constitutional-court-decision-regarding-data-retention.html Observation by the German Constitutional Court http://www.bverfg.de/entscheidungen/rs20100302_1bvr025608.html Comparing crime clearance rates during periods with and without data retention in for example Germany http://www.vorratsdatenspeicherung.de/content/view/455/79/lang,en/ ===================================================================== 6. Ook op de website verschenen ===================================================================== Thumbs up for Tjunk Dit bericht op internet 10 jun / 12:14 pm https://www.bof.nl/2011/06/10/thumbs-up-for-tjunk/ Twee christendemocratische beginselen over privacy Dit bericht op internet 15 jun / 12:38 pm https://www.bof.nl/2011/06/15/twee-christendemocratische-beginselen-over-privacy/ e-G8: regeringsleiders erkennen belang open internet Dit bericht op internet 10 jun / 03:18 pm https://www.bof.nl/2011/06/10/e-g8-regeringsleiders-erkennen-belang-open-internet/ ===================================================================== 7. Link naar volledige tekst nieuwsbrief ===================================================================== De volledige tekst versie van de nieuwsbrief van Bits of Freedom is hier te vinden: https://www.bof.nl/live/wp-content/uploads/nieuwsbrief110615.txt ===================================================================== 8. Colofon ===================================================================== De Bits of Freedom nieuwsbrief wordt samengesteld en verzonden door de stichting Bits of Freedom. Mits niet anders vermeld, valt de inhoud van deze nieuwsbrief onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 licentie. De gebruiker mag de nieuwsbrief kopi‘ren, verspreiden, afgeleide werken maken en gebruiken voor commerci‘le doeleinden. De licentie verplicht tot naamsvermelding: de gebruiker dient Bits of Freedom te vermelden. Voor de volledige licentie zie: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/nl/ Bits of Freedom Nieuwsbrief ISSN 15691160 volg ons op twitter.com/bitsoffreedom Facebook.com/bitsoffreedom LinkedIn Delicious.com/bitsoffreedom identi.ca/bitsoffreedom via RSS op https://www.bof.nl/feed via IRC op irc.freenode.net #bitsoffreedom ===================================================================== Nieuwsbrief abonnement ===================================================================== Afmelden van deze nieuwsbrief kan door een e-mail te sturen: bof-nieuws-request@list.xs4all.nl Onderwerp: unsubscribe Abonneren kan via het invoerveld op: https://list.xs4all.nl/mailman/listinfo/bof-nieuws of door een e-mail te sturen naar: bof-nieuws-request@list.xs4all.nl Onderwerp: subscribe ===================================================================== European Digital Rights (EDRI) ===================================================================== Bits of Freedom is lid van European Digital Rights, een associatie van privacy en burgerrechten organisaties in Europa. EDRI geeft een eigen Engelstalige, twee-wekelijkse elektronische nieuwsbrief uit met een overzicht van de laatste ontwikkelingen in de Europa. Aanmelden voor een gratis abonnement op EDRI-gram kan op de website van EDRI: http://www.edri.org/ =====================================================================