================================================ ================================================ BITS OF FREEDOM NIEUWSBRIEF Nr. 7.5 9 maart 2011 ================================================ ================================================ ===================================================================== Inhoud: ===================================================================== 1. Vanavond: de Big Brother Awards 2010 2. Providers stoppen uitrol Nederlands internetfilter 3. Nederlandse cybersecurity strategie: 4 duivels in de details 4. De PvdA beschermt jou tegen afluisteren; wie volgt? 5. Do-not-track: een brievenbussticker tegen online tracking 6. Geef je favoriete parlementslid een compliment! 7. Link naar volledige tekst nieuwsbrief 8. Colofon ===================================================================== 1. Vanavond: de Big Brother Awards 2010 ===================================================================== De spanning stijgt. De jury is nog volop in bespreking. Wie slepen dit jaar een Big Brother Award in de wacht? In Pakhuis De Zwijger zal vanavond vanaf 19.00 uur een onafhankelijke jury van experts de prijzen voor de grofste privacybescherming uitreiken. De avond is uitverkocht, maar heb je nog geen kaartje? Dan kan je het feestelijke prijzengala via onze livestream bekijken. * Wie zijn genomineerd? Het juryrapport met nominaties voor de Big Brother Awards 2010 is gepubliceerd op de website van de Big Brother Awards. * Wat is het programma? Tijdens de avond zullen alle winnaars bekend worden gemaakt, afgewisseld met luchtige intermezzo’s. Ook zal de Winston award, een positieve privacy-prijs, worden uitgereikt. De avond wordt gepresenteerd door Thomas van Luyn. Het precieze programma is hier te vinden. * Waar? Pakhuis De Zwijger, Piet Heinkade 179, Amsterdam. * Wanneer? Woensdag 9 maart vanaf 19.00 uur. * Ik heb geen kaartje! Niet getreurd. Je kan de livestream bekijken. Het evenement is écht uitverkocht, dus er zijn ook geen extra kaartjes aan de deur beschikbaar. Bits of Freedom organiseert sinds 2002 ieder jaar de Big Brother Awards. Het evenement wordt dit jaar onder meer mogelijk gemaakt door ontwerpstudio Largetosti, die de website en het rapport heeft ontworpen, stichting NLNet die een financiële bijdrage heeft geleverd, Engage! die de livestream verzorgt en Pakhuis de Zwijger. Bits of Freedom wil hun hartelijk bedanken voor hun bijdrage. Dit bericht op internet 9 mar / 11:11 am https://www.bof.nl/2011/03/09/vanavond-de-big-brother-awards-2010/ De website van Largetosti http://www.largetosti.com/ De website van stichting NLNet http://nlnet.nl/ De website van Engage! http://www.engagetv.com/ De website van Pakhuis de Zwijger http://www.dezwijger.nl/ ===================================================================== 2. Providers stoppen uitrol Nederlands internetfilter ===================================================================== Nederlandse internetproviders werkten de afgelopen jaren onder druk van het ministerie van justitie aan het blokkeren van websites met afbeeldingen van seksueel kindermisbruik. Dit is gevaarlijke symboolpolitiek met een averechts effect, zoals Bits of Freedom talloze keren heeft benadrukt. Maar nu zijn ook de betrokken internetproviders tot de conclusie gekomen dat zo een internetfilter niet werkt. Zij stoppen daarom met de uitrol van het filter, zo blijkt uit een op 7 maart openbaar geworden brief aan het Ministerie van Justitie. De brief is geschreven door de Werkgroep Blokkeren Kinderporno, waarin de vijf grootste internetproviders, het meldpunt kinderporno en overlegplatform ECP/EPN deelnemen. In de brief, die door een WOB-verzoek van Rejo Zenger openbaar is geworden, schrijven de leden van de werkgroep dat het aantal websites met afbeeldingen van seksueel kindermisbruik in 2010 drastisch is afgenomen. De werkgroep concludeert: “Op basis van de rapportage van het Meldpunt Kinderporno komen wij tot de voorlopige conclusie dat als gevolg van deze ontwikkelingen het blokkeren van websites met kinderporno via een zwarte lijst een voorziening is die thans niet meer als een probaat en effectief instrument kan dienen om bij te dragen aan de bestrijding van kinderporno op internet.” Dit is een belangrijke steun in de rug van het Europees Parlement bij de onderhandelingen over een Europees internetfilter. De Europese Commissie wil dat lidstaten maatregelen nemen om websites met afbeeldingen van seksueel kindermisbruik te blokkeren. Het Europees Parlement heeft aan de Europese Commissie duidelijk gemaakt dat zij dit een vorm van symboolpolitiek vindt en nu keren vrijwel alle Europese lidstaten zich tegen deze keuze van het parlement. Misschien is dit wel de reden waarom het ministerie deze brief zo lang achter heeft gehouden. Volgens Bits of Freedom moet verboden materiaal niet achter een filter worden verborgen, maar juist worden verwijderd. Dit bericht op internet 7 mar / 12:38 pm https://www.bof.nl/2011/03/07/providers-stoppen-uitrol-nederlands-internetfilter/ De brief aan het ministerie, openbaar gemaakt door een WOB-verzoek van Rejo Zenger (18.11.10) (PDF) https://www.bof.nl/live/wp-content/uploads/brief-meldpunt.pdf De website van Rejo Zenger https://rejo.zenger.nl Gids van onze Europese koepelorganisatie EDRi over de onwenselijkheid van internetfilters (PDF) http://www.edri.org/files/blocking_booklet.pdf ===================================================================== 3. Nederlandse cybersecurity strategie: 4 duivels in de details ===================================================================== Voor het eerst heeft de Nederlandse overheid een strategie ontwikkeld op het complexe onderwerp ict-beveiliging. De Nederlandse Cyber Security Strategie (NCSS) bevat een aantal goede uitgangspunten, maar is vooral te weinig precies. Bits of Freedom somt vier ‘duivels in de details’ voor je op. Steeds meer mensen hebben het over ‘cybersecurity’, nog steeds weet niemand wat het probleem is. Natuurlijk willen allemaal dat onze communicatienetwerken stabiel zijn en dat ons elektronisch patiëntendossier niet op straat komt te liggen. Maar waar gaat cybersecurity precies over? Beperkt het zich tot het beveiligen van onze ict-infrastructuur of gaat cybersecurity ook over opsporing van strafbare feiten op internet? En hoe kwetsbaar zijn we, hoe vaak worden onze gegevens gestolen of voeren landen een cyber-war met elkaar? Ongenuanceerde en apocalyptische scenario’s lijken hoogtij te voeren, in ieder geval in het maatschappelijke debat. Security expert Bruce Schneier spreekt van een ‘hype‘. Tegen deze ingewikkelde achtergrond heeft de overheid haar Nederlandse Cyber Security Strategie ontwikkeld. Na eerste lezing stellen we vast dat er een algemene en te weinig concrete strategie is geformuleerd. Want zoals dezelfde Bruce Schneier steevast benadrukt: ‘much depends on the details’. Weliswaar bevat de strategie een aantal goede hoofdlijnen, maar haar gebrek aan detail biedt openingen voor te verregaande controle van het internet. Na analyse van de strategie, vallen in ieder geval deze vier ‘duivels in de details’ op: 1. Visie op privacy (nog?) geen integraal onderdeel van strategie. De strategie komt niet verder dan dat digitale grondrechten ‘overeind dienen te blijven’ (p.4). Maar welke gevolgen verbindt het kabinet aan deze claim? De visie van het kabinet op privacybescherming wordt vooruitgeschoven tot ergens in 2011 (p.7) en het is onduidelijk of haar visie vervolgens onderdeel zal uitmaken van de strategie. Een gemiste kans. De overheid had al een hoop kunnen doen, bijvoorbeeld verplichte privacy impact assessments aankondigen. Zulke rapporten verplichten het beschrijven van de privacygevolgen van nieuwe maatregelen vóór hun goedkeuring. Dit komt de kwaliteit van besluitvorming ten goede – met een gedegen privacy impact assessment waren het elektronisch patiëntendossier en de ov-chipkaart bijvoorbeeld nooit in huidige vorm geïntroduceerd. Zulke assessments zijn dus hard nodig, ook in de toekomst: momenteel lijkt het ministerie van veiligheid en justitie gecharmeerd van het idee iedere internetgebruiker permanent af te luisteren. Daarmee behoort privacy direct tot de verleden tijd. En wat te denken van het platleggen van het Nederlandse internetverkeer, wat recent in Egypte en Libië gebeurde? Zo een uit-knop voor het internet is in ieder opzicht een gevaarlijk plan en leidt tot gigantische economische en maatschappelijke schade. En zet een nogal botte bijl aan onze communicatievrijheid. 2. Roep om meer wet- en regelgeving voor cybercrime (p.8) – zonder verdere uitleg. De strategie beschrijft niet welke wetten en verdragen moeten worden aangepast om de internationale samenwerking bij de aanpak van cybercrime te verbeteren. Doelt deze zin daarop of kan deze vage formulering als trojaans paard gelden voor het scheppen van nieuwe bevoegdheden? Behalve structureel afluisteren en de uit-knop, voert het Openbaar Ministerie bijvoorbeeld een lobby voor een nieuwe bevoegdheid om computers van eindgebruikers te hacken. Zo kunnen opsporingsdiensten in je computer kijken, er onzichtbare software op plaatsen of zelfs je webcam ‘overnemen’. Omdat de strategie niet precies is, sluit ze deze verregaande maatregelen niet uit. Toen in Duitsland dezelfde bevoegdheid werd geïntroduceerd, reageerde de Duitse rechter met het inroepen van een nieuw grondrecht op ‘de vertrouwelijkheid en integriteit van it-systemen’. 3. ‘Te nemen maatregelen zijn proportioneel’ (p.4). Positief, zou je denken. Maar uit artikel 8 van het Europese mensenrechtenverdragen zijn vaste jurisprudentie volgt het criterium ‘noodzakelijk in een democratische samenleving’ – proportionaliteit is daar slechts een onderdeel van. Deze constatering is belangrijk, omdat ‘noodzaak’ de overheid ook verplicht om te bewijzen of er een ‘pressing social need’ is (dringende maatschappelijke behoefte om de maatregel te treffen), of er minder schadelijke alternatieven zijn (subsidiariteit) en om maatregelen vast te leggen in wet- en regelgeving (legitimiteitsbeginsel). Dit uitgangspunt van de strategie levert dus, ondanks goede bedoelingen, al strijd op met onze digitale grondrechten. Bits of Freedom heeft recent nog de Europese Commissie op de vingers getikt, omdat ze bij de evaluatie van de bewaarplicht telecomgegevens uit leek te gaan van proportionaliteit – en niet van ‘noodzaak’. Inmiddels heeft de Europese Commissie zichzelf moeten corrigeren. 4. Democratische controle onder druk door nadruk op ‘zelfregulering’ en samenwerking overheid-bedrijfsleven. Publiek-private samenwerking kan effectief zijn, maar mag het publieke deel van die samenwerking niet ontslaan van haar publieke taak. Deals tussen overheid en bedrijfsleven ontgaan namelijk vaak de democratische controle door ons parlement, omdat overheden bevoegdheden aan bedrijven overhevelen aangezien het bedrijfsleven in mindere mate gebonden is door rechtstatelijke beginselen (transparantie, zorgvuldigheidsbeginsel, legitimiteitsbeginsel, etc.). Aan dit onderwerp, dat we de ‘privatisering van controle’ noemen, zullen we in de toekomst vaker aandacht besteden. Meer informatie vind je in een studie van onze koepelorganisatie EDRi over schadelijke Europese zelfreguleringsinitiatieven. De strategie kiest voor een aantal realistische uitgangspunten, die tegenwicht kunnen bieden tegen het gebrek aan detail. Zoals eerder door Bits of Freedom bepleit, lijkt het opsporingsbeleid voor cybercrime zich niet op nieuwe bevoegdheden, maar vooral op het uitbreiden van expertise en capaciteit te richten: meer professionals, meer netwerkvorming, meer kennis (p.8-9). Onderwijs en onderzoek zal actief gestimuleerd worden (p.9), waardoor het daadwerkelijke probleem eindelijk – onafhankelijk – in kaart gebracht kan worden. Er is sprake van een besef dat grondrechten in gevaar kunnen raken en overeind dienen te blijven. Sterke toezichtsmechanismes spelen daarin inderdaad een belangrijke rol (p.4), al worden de mogelijke toezichtsvormen niet verder uitgewerkt. En de realistische zin ‘honderd procent veiligheid bestaat niet’ (p.4) is een verademing ten opzichte van eerder veiligheidsbeleid. Het is onmogelijk en schadelijk iedere cyber-aanval proberen te voorkomen. Focus je dus op weerbaarheid, vergroot je incasseringsvermogen en weet hoe je binnen seconden of uren van cyber-aanvallen kunt herstellen. Maar het ontbreken van de details in de NCSS verdient onze blijvende aandacht. Of de strategie daadwerkelijk bijdraagt aan een daadkrachtige aanpak van cybersecurity, waarbij digitale grondrechten inderdaad overeind blijven, moet bij de verdere uitwerking van de strategie blijken. Een eindoordeel kunnen we dus niet geven, we zullen de ontwikkelingen scherp in de gaten blijven houden. Als jij nog duivels in de details ontdekt – we hebben ons tot vier beperkt, er zijn nog zat kanttekeningen te maken – of kritiek hebt op onze analyse, aarzel niet om in de comments te reageren. Nu kan je nog impact hebben op deze cruciale ontwikkeling voor internetbeveiliging én internetvrijheid. Wil je na het lezen van dit bericht werken aan je eigen cybersecurity? Ga dan aan de slag met Webwijs, onze zelfverdedigingsgids voor internetgebruikers. Dit bericht op internet 8 mar / 10:10 am https://www.bof.nl/2011/03/08/nederlandse-cybersecurity-strategie-4-duivels-in-de-details/ Nederlandse Cyber Security Strategie http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/persberichten/2011/02/22/nationale-cyber-security-strategie-gepresenteerd.html Studie van onze koepelorganisatie EDRi over schadelijke Europese zelfreguleringsinitiatieven http://edri.org/edrigram/number9.2/self-regulation-study-edri ===================================================================== 4. De PvdA beschermt jou tegen afluisteren; wie volgt? ===================================================================== Momenteel wordt de telecomwet in de Tweede Kamer behandeld. Wij volgen dit proces op de voet. Onlangs konden kamerleden vragen aan de regering stellen over deze wet. Bits of Freedom controleert nu of zij hun campagne- en regeerakkoordbeloftes waarmaken. Welke partijen beschermen jouw recht op privé communicatie? Tijdens de verkiezingen hebben we de partijprogramma’s van alle politieke partijen geanalyseerd en samengevat op de digitale vrijheidswijzer. En afgelopen december hebben politieke partijen in de Tweede Kamer vragen gesteld over de voorgestelde wijziging van de Telecommunicatiewet. Daaruit kunnen we peilen wie jouw privé communicatie echt beschermt. Afluisteren en DPI Voor een vrije samenleving is het communicatiegeheim – privé-communicatie blijft ook echt privé – cruciaal. Iedereen, de gemeenschap én het individu, heeft er baat bij. Zonder vertrouwelijke communicatie kan het bedrijfsleven geen zaken doen. Vertrouwelijk overleg binnen politieke partijen wordt onmogelijk. Kinderen kunnen niet meer de anonieme kindertelefoon bellen. En je kan niet meer vertrouwen op het medisch geheim tussen patiënt en psycholoog of arts. Maar het communicatiegeheim is niet meer vanzelfsprekend. De roep om ‘Deep Packet Inspection’ toe te passen, zodat de inhoud van alle internetverkeer van iedere internetter geanalyseerd kan worden, zwelt aan. Als je DPI naar de offline wereld zou vertalen, dan zouden al je brieven opengemaakt en uitgelezen worden op het sorteercentrum van TNT post. De politiek moet daarom ook online communicatie beschermen. De roep om het afluisteren van internetverkeer komt vaak voor in verband met auteursrechthandhaving. Daarom hebben de meeste politieke partijen zich in hun partijprogramma’s vooral hierover uitgelaten. Maar helaas strekt de interesse van de meeste politieke partijen zich niet uit tot de herziening van de telecomwet, terwijl juist daar winst valt te behalen. Van de zes partijen die hierover een standpunt in hun partijprogramma hebben opgenomen, maakt bij de behandeling van de Telecomwet alleen de PvdA zich sterk tegen het structureel afluisteren van internetverkeer. Het overzicht is op onze website opgenomen. Dit bericht op internet 1 mar / 01:24 pm https://www.bof.nl/2011/03/01/de-pvda-beschermt-jouw-tegen-afluisteren-wie-volgt/ Digitale vrijheidswijzer http://www.digitalevrijheidswijzer.nl/ Vragen aan de regering over de telecomwet (22.12.10) https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/32549/kst-32549-6?resultIndex=0&sorttype=1&sortorder=4 Voorgestelde wijziging van de Telecommunicatiewet https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/32549/kst-32549-2?resultIndex=3&sorttype=1&sortorder=4 ===================================================================== 5. Do-not-track: een brievenbussticker tegen online tracking ===================================================================== Ontwikkelaars van browsers werken aan privacyverbeterende technologie en onlangs beantwoordde staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie Kamervragen hierover. Twee onderzoekers van de Universiteit van Stanford hebben kort geleden een goed leesbare bijdrage voor de Amerikaanse Federal Trade Commission (FTC) gepubliceerd over hoe een do-not-tracksysteem er in hun ogen uit zou moeten zien. Wat stellen zij precies voor? Technisch gezien stellen zij een HTTP-header voor die de consument in zijn browser kan inschakelen om aan te geven dat hij niet gevolgd wil worden. Iedere keer dat een bezoeker een website bezoekt, stuurt hij die header naar de website. De website ontvangt dus een uitdrukking van een voorkeur van de bezoeker: de bezoeker dwingt naleving niet technisch af, maar rekent erop dat de website zijn wens respecteert. Dat betekent natuurlijk wel dat websites die header ook kunnen negeren. Daarom zou het bij dit systeem een goed idee zijn om vanuit de overheid regels op te stellen zodat de naleving juridisch wordt afgedwongen. In een “do-not-track”-systeem staat de definitie van “tracking” natuurlijk centraal. De schrijvers definiëren dit als alle vormen van verzameling, opslag en gebruik van gegevens. Er wordt nadrukkelijk voor gekozen om dit niet te beperken tot behavioral advertising: de Like-knop van Facebook en Google Analytics vallen bijvoorbeeld ook onder de regeling. De onderzoekers kiezen ervoor om het systeem te beperken tot tracking door “derde partijen”, waarbij ze de ervaring van de consument als uitgangspunt nemen. Stel dat Google de zoektermen die jij intypt volgt met behulp van een cookie dat vanuit een ander domein van Google wordt beheerd, dan is dat niet een vorm van “tracking” – want voor de internetgebruiker is dit afkomstig van Google. Als een bedrijf daarentegen binnen haar eigen website informatie verzamelt voor een ánder bedrijf, zoals Omniture, dan zou dat wel een vorm van tracking zijn in deze definitie. Ook een Google advertentie op niet-Google-websites is een voorbeeld van iets dat wel onder de regeling valt, omdat een websitebezoeker niet de indruk heeft contact te hebben met Google: Google is hier dus wel een derde partij. In antwoord op Kamervragen van Sharon Gesthuizen (SP) stelde staatssecretaris Teeven dat hij een do-not-tracksysteem onhaalbaar achtte. Hij leek daarbij echter het bel-me-nietregister in zijn achterhoofd te hebben. In het systeem zoals voorgesteld door de onderzoekers van Stanford is er juist géén sprake van een centraal register van afgemelde consumenten: je voorkeur wordt opgeslagen op je eigen computer en telkens verstuurd naar de websites die je bezoekt. Je kunt het do-not-tracksysteem dus beter vergelijken met een brievenbussticker. Vaak wordt de discussie over online privacy gereduceerd tot een discussie over een cookieverbod, of meer algemeen, een verbod op het opslaan van gegevens op de computer van de websitebezoeker. Aangezien je ook door je IP-adres en je browserconfiguratie kunt worden herkend, is dat echter niet afdoende om bescherming tegen tracking te bieden. Het door Stanford voorgestelde do-not-tracksysteem biedt een uitstekende methode om je als consument te verzetten tegen tracking, zonder dat technische kennis is vereist en zonder dat je zelf een lijst van adressen van trackingbedrijven moet bijhouden. Als dit voorstel door de FTC wordt aangenomen, hebben we binnenkort in een aantal webbrowsers een eenvoudig selectievakje om bezwaar te maken tegen tracking door Amerikaanse partijen. Het is te hopen dat ook in Europa dit voorstel in overweging wordt genomen, zodat jij precies kunt bepalen wie jou op internet mag volgen. Dit bericht op internet (28.02.11) https://www.bof.nl/2011/02/28/do-not-track-een-brievenbussticker-tegen-online-tracking/ Voorstel Universiteit van Stanford (18.02.11) (PDF) http://donottrack.us/docs/FTC_Privacy_Comment_Stanford.pdf Antwoord op Kamervragen https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-98569.html Panopticlick-project van de Electronic Frontier Foundation https://panopticlick.eff.org/ ===================================================================== 6. Geef je favoriete parlementslid een compliment! ===================================================================== Meestal zijn we kritisch op ontwikkelingen in het Europese parlement. Maar voor de afwisseling kunnen we een compliment geven: het parlement heeft het verplichte Europese internetfilter verworpen. Nu gaat het parlement echter weer over dit filter onderhandelen met de Raad van Ministers. De parlementsleden verdienen nu onze steun. Dus willen we jullie vragen: complimenteer je favoriete Europarlementariër. Hoe? Dat lees je hieronder. De regelgeving waarover het parlement onderhandelde gaat over de bestrijding van seksueel kindermisbruik. De Europese Commissie wilde dat lidstaten maatregelen zouden nemen om websites met afbeeldingen van seksueel kindermisbruik te te blokkeren. Maar dat is gevaarlijke symboolpolitiek, want hierdoor blijven de afbeeldingen gewoon online staan; ze worden immers slechts verborgen in plaats van verwijderd (PDF). Bits of Freedom vindt: de afbeeldingen moeten juist worden verwijderd van het internet en de verspreiders moeten worden gestraft. Die boodschap is aangekomen. De commissie burgerlijke vrijheden van het Europees Parlement heeft nu aan de Europese Commissie duidelijk gemaakt dat ook zij dit een vorm van symboolpolitiek vindt. Zij heeft een tekst aangenomen waarin verplichte EU-brede internetblokkades worden afgewezen. Tegelijkertijd heeft zij lidstaten helaas wel de ruimte gelaten om uit eigen initiatief zwarte lijsten te verplichten, dus er is nog ruimte voor verbetering. Desalniettemin keren vrijwel alle Europese lidstaten zich tegen deze keuze van het parlement. Lidstaten willen niet verplicht worden om échte maatregelen te nemen door deze afbeeldingen te verwijderen. Zij lobbyen nog steeds voor symboolpolitiek in de vorm van internetfilters. Via de zgn. Raad van Ministers, waarin alle lidstaten zijn vertegenwoordigd, zullen zij nu gaan onderhandelen met het Europees parlement. De uitkomst van die onderhandelingen zal bepalen of Europese internetfilters wel of niet verplicht worden in de lidstaten. Het is nu dus tijd om het Europees parlement te bedanken voor hun moedige keuze en hun te ondersteunen bij de onderhandelingen met de raad. Dat kan je doen door Nederlandse parlementsleden te bellen of te mailen. Op onze website is een voorbeeldtekst en contactgegevens opgenomen. Dit bericht op internet (03.03.11) https://www.bof.nl/2011/03/03/geef-je-favoriete-parlementslid-een-compliment/ Goed nieuws: Europees parlement verwerpt internetblokkades (15.02.11) https://www.bof.nl/2011/02/15/goed-nieuws-europees-parlement-verwerpt-internetblokkades/ ===================================================================== 7. Link naar volledige tekst nieuwsbrief ===================================================================== De volledige tekst versie van de nieuwsbrief van Bits of Freedom is hier te vinden: https://www.bof.nl/live/wp-content/uploads/nieuwsbrief090311.txt ===================================================================== 8. Colofon ===================================================================== De Bits of Freedom nieuwsbrief wordt samengesteld en verzonden door de stichting Bits of Freedom. Mits niet anders vermeld, valt de inhoud van deze nieuwsbrief onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 licentie. De gebruiker mag de nieuwsbrief kopiëren, verspreiden, afgeleide werken maken en gebruiken voor commerciële doeleinden. De licentie verplicht tot naamsvermelding: de gebruiker dient Bits of Freedom te vermelden. Voor de volledige licentie zie: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/nl/ Bits of Freedom Nieuwsbrief ISSN 15691160 volg ons op twitter.com/bitsoffreedom Facebook.com/bitsoffreedom LinkedIn.com/companies/bits-of-freedom Delicious.com/bitsoffreedom identi.ca/bitsoffreedom via RSS op https://www.bof.nl/feed via IRC op irc.freenode.net #bitsoffreedom ===================================================================== Nieuwsbriefabonnement ===================================================================== Afmelden van deze nieuwsbrief kan door een e-mail te sturen: bof-nieuws-request@bof.nl Onderwerp: unsubscribe Abonneren kan via het invoerveld op: https://list.xs4all.nl/mailman/listinfo/bof-nieuws of door een e-mail te sturen naar: bof-nieuws-request@bof.nl Onderwerp: subscribe ===================================================================== European Digital Rights (EDRI) ===================================================================== Bits of Freedom is lid van European Digital Rights, een associatie van privacy en burgerrechten organisaties in Europa. EDRI geeft een eigen Engelstalige, twee-wekelijkse elektronische nieuwsbrief uit met een overzicht van de laatste ontwikkelingen in de Europa. Aanmelden voor een gratis abonnement op EDRI-gram kan op de website van EDRI: http://www.edri.org/ =====================================================================