In een sterk overzichtsartikel (PDF) bespreekt NRC Handelsblad de laatste stand van zaken rondom de bewaarplicht. Europa wil deze verplichte bewaring van je bel- en internetgegevens door je telecomprovider vanwege privacybedenkingen afzwakken, maar de Nederlandse overheid gaat gewoon verder met het negeren van onze privacy. Door al die privé-gegevens van alle Nederlanders via een overheidssysteem – het Centraal Informatiepunt Onderzoek Telecommunicatie (CIOT) – opvraagbaar te maken. Het artikel bevat relevante nieuwe informatie, grafieken en interviews met onder meer Eurocommissaris Reding en Bits of Freedom. Een aanrader, al komt één cruciaal onderwerp niet ter sprake: de zorgwekkende praktijk rondom de CIOT-bevragingen door politie en Justitie.

Aanleiding voor het artikel is het Project Dataretentie van de Nederlandse overheid, waar Bits of Freedom al lang voor waarschuwt. Politie en Justitie kunnen deze gegevens nu al opvragen bij de telecomproviders, op basis van concrete gevallen en op individuele basis. Als dit project doorgang vindt, wordt de rol van het CIOT uitgebreid, zodat niet alleen actuele klantgegevens maar alle telecomdata automatisch via het CIOT kunnen worden opgevraagd – zonder tussenkomst van de provider, laat staan een rechter. Door automatisering zal het aantal opvragingen bij het CIOT explosief stijgen, verheldert het grafiekje bij het NRC-artikel.

Naast de vraag of politie en Justitie zoveel macht verdienen in een vrije rechtstaat als Nederland, springen zij ook nog eens slordig om met hun bevoegdheden. Uit een eerdere analyse van Bits of Freedom blijkt bijvoorbeeld dat er in onderzochte gevallen geen proces-verbaal wordt opgemaakt, dat er daarom geen controle is op politie en Justitie en dat opsporingsambtenaren in strijd met interne voorschriften elkaars wachtwoorden tot het systeem uitwisselen.

Deze kritische bevindingen komen uit het “Eindrapport Audit CIOT 2008” (PDF), en zouden juist aanleiding moeten zijn om de al bestaande bevoegdheden te heroverwegen. Daarbij dienen deze problemen opgelost te worden, voordat er nieuwe bevoegdheden in het leven geroepen worden.

Het NRC-artikel gaat ook in op de uitspraak van het Duitse Constitutionele Hof. Deze rechtszaak over de Duitse bewaarplichtwet werd aangespannen door 34.000 bezorgde Duitsers. Bits of Freedom gaf je al een samenvatting, maar nu reageert Justitie voor het eerst op de uitspraak: ‘we gaan ervan uit dat elementen van de uitspraak van het Duitse Hof in de [Europese] plannen worden meegenomen’, laat een woordvoerder weten.

Gezien de harde kritiek op de bewaarplicht van de Duitse rechter, is dit een belangrijk besef. Tegelijkertijd is het niet verrassend: Eurocommissaris Reding had een dag voor die uitspraak al laten weten de richtlijn opnieuw te zullen laten toetsen, en zegt in een telefoongesprek met NRC dat ‘niet de privacy van alle burgers op het spel [te willen] zetten, als we maar enkele burgers zouden moeten analyseren.’ Grote complimenten van Bits of Freedom voor dit rationele inzicht van de Eurocommissaris.